گزارشی از وضعیت متون درسی و کمک درسی رشته علوم تربیتی در دانشگاههای ایران در ده سال گذشته

هرچند در همه علوم انسانی با توجه به فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی باید کارهای بسیاری انجام بگیرد ، در زمینه تعلیم و تربیت این کار ضروری تر و لازم تر است . اگر ما در بخ ش های مختلف علوم انسانی فعلا نتوانیم برای کشورهای دیگر حتی برای کل بشریت پیامی داشته باشیم ، در زمینه تعلیم و تربیت می توانیم پیام داشته باشیم . اما م تاسفانه مشکل اساسی در این زمینه هم مانند سایر رشته ها این است که کاری آن چنان که باید و شاید انجام نگرفته . با یک تفاوت اینکه در زمینه تعلیم و تربیت ما قریب صد سال پیش می بینیم مرحوم سید جمال الدین اسد آبادی ضرورت تاسیس فلسفه تربیت اسلامی را متذکر شده است و حق این بود که در این قرن در زبان فارسی ده ها کتاب در زمینه تعلیم و تربیت اسلامی نوشته شده و ما هنوز بسیار کم کتاب در این زمینه داریم. برادران مسلمان و عرب ما از این جهت از ما جلو تر ند. قبل از انقلاب تا آنجا که من دقت کردم فقط دو کتاب به رشته تحریر در آمده بود . یک کتاب کوچک فلسفه تربیت اسلام ی است از مرحوم دکتر شریعتی که البته فقط دو صفحه آخرش به بحث فلسفی پرداخته با این که رشته ایشان هم این کار نبوده . چند سخن هم از مرحوم شهید استاد مطهری داریم که تحت عنوان تعلیم و تربیت دراسلام گرد آوری شده و در دسترس است. کارهایی که در زمینه تعلیم و تربیت اسلامی انجام گر فته، تقریبا در حدود همین ده سال و محدود می شود به این ده سال . قبلا کار انجام نشده . در این ده سال پژوهشکده حوزه و دانشگاه انصافا چند کتاب خوب و عالمانه به رشته تحریر درآورده اند که در دانشگاه ها استفاده می شود. در زمینه فلسفه تعلیم و تربیت که همه رشته های تعلیم و تربیت را باید پوشش دهد به خواهش زنده یاد مرحوم مهندس علاقه مندان معاونت وقت وزارت آموزش و پرورش یکی از همکاران محترممان نوشته ای را تهیه کرده اند که هنوز چاپ نشده . به همین جهت ما در دانشگاه ها اصلا کتابی به نام فلسف ه تعلیم و تربیت اسلامی و عمومی و ملی خودمان نداریم. آنچه تدریس می شود مباحثی ست که در همه دنیا تدریس م یشود. از ایده آلیسم گرفته و به اگزیستانسیالیسم ختم می شود. پس مشکل اساسی رشته تعلیم و تربیت اسلامی این است که کاری آن چنان درباره اش انجام نگرفته . روان شناسی تربیتی تقریبا در همه دنیا به روان شناسی یادگیری تغییر یافته است. درباره تربیت، تربیت اخلاقی معنوی، تربیت تفکر خلاق، اگرچه بحث هایی در این چند سال مطرح شد ولی هنوز به صورت منسجم ما یک روان شناسی تربیتی با توجه به پیشینه معنوی اسلامی و ملی خودمان نداریم.