زمینه و هدف: چند دهه از معرفی نانوفناوری به عنوان حوزه ای نو در تحقیقات و تولید می گذرد. در طول این مدت،نانوفناوری با سرعت سرسام آوری پیشرفت کرده است و در بیشتر بخش های علمی و شغلی نفوذ کرده است. پیشرفت سریعاین حوزه موجب شده است هر روز به تعداد کارکنان در معرض مواجهه با
نانومواد اضافه شود. این امر نگرانی هایی را در مورداثرات شغلی این مواد بوجود آورده که محرک موج عظیم تحقیقات در زمینه بهداشت، ایمنی و سمشناسی
نانومواد بوده است.در این راستا، تحقیق حاضر به منظور بررسی ارتباط ترکیب شیمیایی و حالت فیزیکی
نانومواد با نوع و فراوانی علائم کارکنانشرکت های نانوفناوری انجام گرفته است.مواد و روش ها: مطالعه حاضر در میان کارکنان شرکت های نانوفناوری در شهر تهران انجام گرفت. مشخصات 100 شرکتفعال در زمینه نانوفناوری در شهر تهران از طریق وزارت صنعت، معدن و تجارت تهیه و از آن ها برای شرکت در مطالعه دعوتشد. در نهایت از 52 شرکتی که همکاری با مطالعه را پذیرفتند، 198 پرسشنامه تکمیل شده دریافت شد. بررسی علائم بااستفاده از یک پرسشنامه علائم غیراختصاصی [1] انجام گرفت. پرسشنامه بوسیله گروهی از متخصصان بهداشت حرفه ای،اپیدمیولوژی، طب کار، سمشناسی، نانوتکنولوژی پزشکی و آموزش بهداشت، طراحی و اعتبار سنجی شد. ویژگی های شغلی،ترکیب شیمیایی و حالت فیزیکی
نانومواد مورد استفاده در شرکت ها نیز با استفاده از فرم روش NanoTool بررسی شد. دادههای مطالعه با نرم افزار SPSS.22 و به روش Chi-squared مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که فراوانی علائم پوستی (مانند زبری، خارش و قرمزی)، تنفسی (مانند سرفه ، عطسه و سوزش گلو)و چشمی (مانند سوزش، خارش و قرمزی) در میان کارکنان شرکتهای نانوفناوری نسبتا زیاد است. همچنین بررسی ارتباطعلائم کارکنان با ترکیب شیمیایی و حالت فیزیکی نانومواد، نشان از ارتباط معنادار آن ها بود.نتیجه گیری: علت بالا بودن فراوانی علائم در کارکنان شرکت های نانوفناوری را می توان با توجه به کنترل های حداقلی اینشرکتها برای کاهش مواجهه با نانومواد، نگرش کارکنان به
نانومواد که معمولا آنها را بیخطر می دانند، کمبود و گاها فقدانآموزش درباره روشهای صحیح کار با نانومواد، استفاده ناکافی و نادرست از تجهیزات حفاظت فردی و مواردی از این دست،توجیه کرد. مطالعات مختلف بر اهمیت ترکیب شیمیایی و حالت فیزیکی
نانومواد در هنگام مواجهه با این مواد و نیز در مرحلهایجاد اثرات، تاکید کردهاند. روش های ارزیابی ریسک
نانومواد نیز ترکیب شیمیایی و حالت فیزیکی
نانومواد را از فاکتور هایمهم در ارزیابی ریسک در نظر می گیرند. نتایج مطالعه حاضر نیز در راستای بیان همین اهمیت است. لذا پیشنهاد می شودکارکنان در حد امکان از مواجهه با
نانومواد خطرناک، چه از لحاظ ترکیب شیمیایی و چه از لحاظ حالت فیزیکی اجتناب کنندو آن ها را با
نانومواد کمخطرتر جایگزین کنند.