ارزیابی تنوع پذیری ژنوتیپ های گندم نان تحت شرایط مختلف رطوبتی با استفاده از روش های متنوع آماری

از بین تنش های محیطی، تنش خشکی مهم ترین عامل کاهش تولیدات گیاهان در سراسر جهان است. جهت مطالعه تنوع ژنتیکی و ارتباط بین صفات مختلف با عملکرد دانه در 17 ژنوتیپ (شامل ارقام و لاین های مختلف) گندم نان، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار تحت دو شرایط عدم تنش خشکی و شرایط دیم در سال زراعی 90-1389 در مزرعه آموزشی-پژوهشی دانشگاه پیام نور اسدآباد اجرا گردید. در این آزمایش صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله، طول برگ پرچم، عرض برگ پرچم، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، محتوی نسبی آب برگ، میزان نسبی آب ازدست رفته، درصد سبزینگی برگ (میزان کلروفیل) و مساحت برگ پرچم اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس ساده تنوع بالا و معنی داری را در هر دو شرایط رطوبتی (مکان) نشان داد. نتایج تجزیه واریانس مرکب اثر ژنوتیپ را برای اکثر صفات معنی دار نشان داد. نتایج تجزیه همبستگی نیز بیانگر این بود که بین عملکرد دانه و درصد سبزینگی برگ (اسپاد) در شرایط دیم و بین عملکرد دانه و میزان آب ازدست رفته برگ در شرایط عدم تنش خشکی همبستگی مثبت و معنی داری (P<0.05) مشاهده گردید. نتایج تجزیه خوشه ای ژنوتیپ های موردمطالعه را در هر دو شرایط محیطی در سه گروه مجزا و متفاوت قرار داد. به طوری که بیشترین فاصله ژنتیکی در هر دو شرایط رطوبتی بین خوشه اول و سوم مشاهده گردید. تجزیه به مولفه های اصلی در شرایط عدم تنش خشکی و شرایط دیم به ترتیب 71% و 76% از تنوع موجود را توجیه نمودند. با توجه به مقایسه میانگین عملکرد دانه، ژنوتیپ های 7 (3790 کیلوگرم در هکتار)، 8 (3525 کیلوگرم در هکتار) و 13 (3305 کیلوگرم در هکتار) در شرایط عدم تنش خشکی و ژنوتیپ های 13 (2147 کیلوگرم در هکتار)، 14 (2440 کیلوگرم در هکتار) و 17 (2254 کیلوگرم در هکتار) در شرایط دیم بیش ترین عملکرد دانه را تولید کردند.

Keywords:

بای پلات , تجزیه خوشه ای , خشکی , عملکرد , همبستگی