تاثیر سطوح مختلف آبیاری و زمان برداشت بر برخی خصوصیات زراعی و میزان اسانس گیاه دارویی زنیان (Carum copticum L.)
Publish place: Environmental Stresses in Crop Sciences، Vol: 9، Issue: 4
Publish Year: 1395
Type: Journal paper
Language: Persian
View: 710
This Paper With 9 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- I'm the author of the paper
این Paper در بخشهای موضوعی زیر دسته بندی شده است:
Export:
Document National Code:
JR_ESCS-9-4_002
Index date: 29 June 2020
تاثیر سطوح مختلف آبیاری و زمان برداشت بر برخی خصوصیات زراعی و میزان اسانس گیاه دارویی زنیان (Carum copticum L.) abstract
مقدمه زنیان (Carum copticum L.) گیاهی یک ساله متعلق به تیره چتریان است (Majnoon Hosseini and Davazdah Emami, 2007). بذر زنیان دارای اسانس حاوی تیمول، ترکیبات سیمن، آلفا پینن، بتاپینن، گاما ترپینن، میرسن و لیمونن میباشد (Majnoon Hosseini and Davazdah Emami, 2007; Khajeh et al., 2004). زمان بندی و برنامه ریزی آبیاری بر اساس مراحل رشد و نمو گیاهان و یا بر اساس کاهش میزان آب قابل دسترس گیاهان صورت میگیرد تا از این طریق آب لازم به صورت دقیق و به موقع به محصول زراعی رسانده شود. این تکنیکها در راستای حفاظت، افزایش بهره وری و پایداری آب کشاورزی میباشد. تنش آب به طور قابل ملاحظه ای رشد، متابولیسم، فتوسنتز و عملکرد گیاهان را کاهش میدهد، اما در برخی از گیاهان دارویی کمبود آب مواد موثره را از قبیل اسانسها افزایش میدهد. حیدری و همکاران (Heidari et al., 2012) طی تحقیقی در گیاه آنیسون نشان دادند که عملکرد دانه و عملکرد اسانس تحت تاثیر تنش خشکی و زمانهای برداشت قرار گرفت. رضائی چیانه (Rezaei-Chiyaneh, 2011) گزارش کرد که با افزایش فاصله آبیاری تعداد چتر در گیاه، تعداد دانه در هر چتر، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد اسانس در گیاه رازیانه به طور معنی داری کاهش یافت، اما تنش خشکی باعث افزایش تولید اسانس دانه شد. با وجودی که در مورد اثر تنش آبی برمحصولات زراعی تحقیقات وسیع و جامعی انجام گرفته، اما رفتار گیاهان دارویی در چنین شرایطی به خوبی مطالعه نشده است. این تحقیق با هدف بررسی نحوه واکنش گیاه دارویی زنیان در طول دوره رسیدگی دانه به کمبود آب اجرا گردید تا ضمن تعیین سطح آبیاری مطلوب، تاثیر تیمارهای متفاوت آبیاری و زمان برداشت بر خصوصیات زراعی و تغییرات کمی اسانس در دانه زنیان تعیین گردد. مواد و روش ها آزمایشی در سال زراعی 1390-1389 در مزرعه ای واقع در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده با طول جغرافیایی 45 و 24 و عرض جغرافیایی 36 و 57 و ارتفاع 1328 متر از سطح آب های آزاد اجرا شد. میانگینهای متوسط دما و بارندگی سالیانه در طی یک دوره ده ساله به ترتیب برابر 12/40 درجه سانتیگراد و 323 میلی متر گزارش شده است. بافت خاک مزرعه از نوع رس-سیلتی است. آزمایش به صورت کرت های خردشده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش پنج تیمار آبیاری بر اساس میزان تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (آبیاری بعد از 60، 90، 120، 150 و 180 میلیمتر تبخیر) در کرتهای اصلی و سه زمان برداشت (شیری، خمیری و رسیدگی کامل دانهها) در کرتهای فرعی قرار گرفتند. بذور در عمق سه سانتی متر زیر سطح خاک به صورت کرتی، در تاریخ 15 فروردین 1390 کشت شدند. بعد از استقرار کامل بوتهها، تیمارهای آبیاری اعمال گردید. علفهای هرز در طول فصل رشد بنا به ضرورت از طریق وجین دستی کنترل شدند. بر اساس آزمون خاک، کود سوپرفسفات تریپل به میزان 150 کیلوگرم تماما قبل از کاشت و کود اوره به میزان 100 کیلوگرم در هکتار به صورت سرک (در دو مرحله قبل از کاشت و مرحله ساقه رفتن) به کرتهای آزمایش اضافه شد. هر واحد آزمایشی شامل هشت ردیف کاشت به طول چهار متر، بافاصله ی بین ردیف 40 سانتیمتر و روی ردیف 25 سانتیمتر در نظر گرفته شد. همچنین به منظور جلوگیری از نشت آب به کرت های مجاور، فاصله هر کرت اصلی 5/1 متر و فاصله بین دو بلوک سه متر در نظر گرفته شد. به منظور استخراج اسانس، 30 گرم نمونه بذری از هر کرت وزن گردید و پس از آسیاب شدن مختصر در 300 میلی لیتر آب مقطر در داخل دستگاه کلونجر به مدت سه ساعت جوشانده شد تا اسانس آن استخراج شود. پس از تعیین درصد اسانس، عملکرد اسانس بر اساس عملکرد دانه × درصد اسانس محاسبه شد. جهت تجزیه وتحلیل داده های به دست آمده از نرم افزار SPSS 16 و مقایسه میانگین های به دست آمده آماری توسط روش آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال پنج درصد صورت گرفت. نتایج و بحث نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که سطوح مختلف تیمارهای آبیاری بر ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، درصد اسانس و عملکرد اسانس تاثیر معنیداری داشته است. افزایش فاصله آبیاری از 60 به 180 میلی متر تبخیر از تشتک سبب کاهش معنیدار تمامی صفات مذکور شد. بیشترین عملکرد دانه (1074 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (39/90 کیلوگرم در هکتار) از تیمار آبیاری پس از 60 میلی متر تبخیر از تشتک حاصل شد. زمان برداشت بر تعداد چتر در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، درصد اسانس و عملکرد اسانس تاثیر معنیداری داشت. به طوری که بیشترین عملکرد دانه (931 کیلوگرم در هکتار)، درصد اسانس (4/35 درصد) و عملکرد اسانس (40/13 کیلوگرم در هکتار) از برداشت در مرحله خمیری به دست آمد. نتیجه گیری با افزایش فاصله دور آبیاری از 60 به 180 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، درصد اسانس و عملکرد اسانس کاهش یافت. از آنجایی که تیمار آبیاری پس از 90 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر نسبت به تیمار آبیاری پس از 60 میلی متر تبخیر از تشتک ازنظر تولید دانه اختلاف معنی داری نداشت و زمان برداشت در مرحله خمیری عملکرد بالاتری را نشان داد. بنابراین، توصیه میگردد که برای کسب حداکثر تولید اسانس و حصول عملکرد قابل قبول، گیاه زنیان تحت تنش ملایم خشکی قرارگرفته و برداشت گیاه در مرحله خمیری دانه صورت پذیرد.
تاثیر سطوح مختلف آبیاری و زمان برداشت بر برخی خصوصیات زراعی و میزان اسانس گیاه دارویی زنیان (Carum copticum L.) Keywords:
تاثیر سطوح مختلف آبیاری و زمان برداشت بر برخی خصوصیات زراعی و میزان اسانس گیاه دارویی زنیان (Carum copticum L.) authors
اسماعیل رضائی چیانه
استادیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
علیرضا پیرزاد
دانشیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
بهمن حسینی
دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
سید هادی مدنی
دانشجوی دکتری گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه.
مراجع و منابع این Paper:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :