زیبایی شناسی خط نستعلیق شیوه غربی و شیوه شرقی (قرن نهم هجری)

مقاله حاضر، مطالعه ­ای است در مورد دو شیوه شرقی و غربی خط نستعلیق در قرن نهم هجری که در دو منطقه شرق(ناحیه خراسان) و غرب(تبریز) شکل گرفت. در این پژوهش، ضمن ارائه تاریخ مختصری از خط نستعلیق، چگونگی پیدایش دو شیوه­ شرقی و غربی مورد بررسی قرار گرفت. فرضیه این بود که احتمالا، تفاوت هایی در اصول و نحوه اجرا و هم چنین از نظر زیبایی شناسی بین دو شیوه شرقی و غربی نستعلیق وجود داشته است. هدف از انجام پژوهش حاضر، یافتن تفاوت های دو شیوه نستعلیق و آگاهی دقیق از نحوه اجرای هنرمندان خوشنویس قرن نهم هجری از منظر زیبایی­شناسی برای ارتقای کیفیت هنر خوشنویسی در عصر حاضر بود. این تحقیق، با استفاده از روش کتاب خانه ­ای انجام شده و ضمن بیان شرح حال مختصری از هنرمندان مطرح دو شیوه­ مذکور، ویژگی­ های آثار آن ها مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش بعدی مقاله، نقاط اشتراک و افتراق این دو شیوه در مفردات، کتابت، چلیپانویسی و ترکیب بندی از هر دو شیوه تطبیق داده شد. بررسی ­ها نشان داد که، در اصول و نحوه اجرای دو شیوه شرقی و غربی خط نستعلیق، تفاوت هایی وجود دارد که آن ها را از هم متمایز کرده است. هم چنین هنرمندان شیوه شرقی نستعلیق دقت نظر بیش تری در جهت اعتلای هنر نستعلیق ­نویسی نموده ­اند؛ که این امر، باعث شده است، شیوه شرقی پایدار باقی بماند. در بررسی­ ها مشخص شد، عبدالکریم خوارزمی از نخستین افراد خوشنویسی بوده که به مرکب ضد آب دسترسی داشته است.

Keywords:

نستعلیق شیوه غربی و شرقی , عبدالرحمن , عبدالرحیم و عبدالکریم خوارزمی , سلطانعلی مشهدی , قرن نهم هجری