بررسی تاثیر امواج الکترومغناطیسی تلفن همراه بر تولید مثل ماهی زینتی کوی (Cyprinus carpio)

با توجه به پیشرفت فنآوری های الکترونیکی و تاثیر بکارگیری آن بر محیط زیست بویژه اکوسیستم های آبی، لازم است تا به جنبه های گوناگون آن بویژه در زمینه امواج الکترومغناطیس و اثرات آنها بر ماهیان به عنوان مهمترین جانوران محیط زیست آبی با جنبه های اقتصادی توجه شود. مطالعه حاضر، به دنبال کاهش چشمگیر تولید ماهیان زینتی بویژه ماهی کوی در استان زنجان و درخواست پژوهشی اداره کل شیلات این استان مبنی بر بررسی تاثیر امواج الکترومغناطیسی محیطی به عنوان یکی از گزینه های مطرح موثر بر روند کاهش تکثیر ماهی کوی، انجام شد. در مطالعه حاضر تاثیر امواج الکترومغناطیسی تلفن همراه (900 مگاهرتز) بر میزان شاخص های وزنی گناد (GSI) و کبد (HSI)، میزان هورمون LHو ساختار بافت گناد مولدین نر و ماده ماهی کوی طی مدت ده روز و در 3 گروه آزمایشی بررسی شد: گروه شاهد (بدون دریافت امواج)، تیمار 1 و تیمار 2 ( هر یک، روزانه 4 بار و هر بار 30 دقیقه در مجاورت تلفن همراه، به ترتیب در حالت روشن بدون مکالمه و در حالت برقراری تماس). در انتهای آزمایش، زیست سنجی مولدین، خونگیری از سیاهرگ دمی، سانتریفیوژ خون و جداسازی سرم، تعیین شاخص های RBC، WBC، Hb، Hct، MCV، MCH و سنجش هورمونLH ، تشریح، تعیین GSI و HSI، نمونه برداری از گناد و بافت شناسی انجام شد. موفقیت تولید مثلی در مولدین نر و ماده تیمار شاهد بیشتر از دو تیمار دیگر بود. در هر دو جنس، شاخص HSI تیمار 2 بطور معنی داری افزایش داشت. در مولدین ماده کمترین میانگین RBC ، Hb و Hct و در مولدین نر بیشترین میزان WBC و نوتروفیل و کمترین میزان لنفوسیت، به تیمار2 تعلق داشت. نتایج بافت-شناسی نشان داد تعداد تخمک های آترزیا شده در تیمارهای 1 و 2 به طور معنی داری بیشتر از شاهد بودند. آترزیا و نقص در تخمک های پیش زرده و در حال زرده سازی و دژنره شدن در نقاط مختلف تخمک از جمله هسته، سیتوپلاسم، غشا و فولیکول های غشا، از جمله عیوب بافتی بودند که بوفور در مقاطع بافتی تخمدان تیمارهای 1 و 2 مشاهده شدند. در گناد مولدین نر میانگین قطر بزرگ و کوچک، مساحت و محیط لوبول های اسپرمی و اسپرم-های داخل لومن در لوبول در تیمارهای 1 و 2 کمتر از شاهد بودند و ضخامت اپیتلیوم و میزان نقص بافتی در این تیمارها از گروه شاهد بیشتر بود. پارگی و دژنراسیون در اپیتلیوم لوبول، ساختار لوبولی غیرطبیعی، لومن پر از اسپرماتوگونیاهای غیر فعال و یا غیرطبیعی و هسته های اسپرم باقیمانده از قبل، نکروز در بافت گناد، دژنراسیون لوبول ها و لوله های اسپرمی، دیواره اپیتلیومی کلفت و فیبروزه، دژنراسیون سلولی در برخی لوبول ها از علایم هیستوپاتولوژیک مشاهده شده در بافت گناد مولدین نر در تیمار 1 بودند و در تیمار 2 نیز، دژنراسیون و از بین رفتن استروما در برخی لوبول ها، تخریب در قسمت قابل توجهی از بافت بیضه، پیدایش حبابچه در سلول های اپیتلیوم (از بین رفتن هسته سلول های ژرمینال)، فیبروز و رشته ای شدن در اپیتلیوم لوبول و در نتیجه ضخیم شدن اپیتلیوم لوبول در برخی نقاط، پارگی در اپیتلیوم لوبول، واکویله شدن وسیع در داخل لومن لوبول ها مشاهده گردید. به طورکلی، نتایج نشان داد امواج الکترومغناطیسی ناشی از تلفن همراه ( فرکانس 900 مگاهرتز، طول موج 103-1 میلیمتر)، اثرات سو زیستی متعددی بر مولدین نر و ماده ی ماهی های کوی ایجاد نمود. بنابراین باید ضمن فراهم نمودن شرایط لازم برای تکثیر در مولدین کوی (از جمله: درجه حرارت آب نزدیک به 20 درجه سانتی گراد، سطح اکسیژن حداقل 5 میلی گرم در لیتر، آمونیاک غیر یونیزه و سطح نیتریت کمتر از mgL-1 0/05 و pH نزدیک به 7)، از به کاربردن وسایل الکترونیک منتشر کننده امواج الکترومغناطیسی بویژه تلفن همراه، در کارگاه تکثیر و در مجاورت وان های پرورش و در زمان تکثیر، خودداری شود.کلمات کلیدی: امواج الکترومغناطیسی، بافت گناد، تولید مثل، شاخص های خونی، کوی