بررسی تاثیر روش های خاک ورزی حفاظتی و مرسوم بر برخی پارامترهای ماشین و خاک در تناوب گندم- شبدر- گوجه فرنگی- گندم در منطقه معتدل سرد استان خراسان رضوی

در این تحقیق، اثر روش های بی خاک ورزی، کم خاک ورزی و خاک ورزی مرسوم بر بعضی خصوصیات خاک، ماشین و عملکرد محصول در تناوب گندم- شبدر- گوجه فرنگی- گندم در اقلیم معتدل سرد استان خراسان رضوی بررسی گردید. این پروژه بصورت طرح کرت های خرد شده بر پایه طرح پایه بلوک های کامل تصادفی تصادفی با سه تیمار اصلی، سه تیمار فرعی و در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق (مشهد) اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل روش های خاک ورزی در سه سطح شامل، خاک ورزی مرسوم، کم خاک ورزی و بی خاک ورزی در کرتهای اصلی و مقدار بقایای گیاهی در سه سطح شامل: بدون بقایا، حفظ 30 درصد بقایا و 60 درصد بقایا در کرتهای فرعی بود. پارامترهای مورد اندازه گیری شامل جرم مخصوص ظاهری خاک، فشردگی خاک (شاخص مخروط خاک) و شاخص ساختمان خاک (میانگین وزنی قطر کلوخه )، و همچنین فاکتورهای مرتبط با ماشین شامل درصد برگردان شدن بقایای گیاهی، توان مصرفی مکانیکی، مصرف سوخت و کل زمان انجام عملیات و عملکرد محصول بود. نتایج با استفاده از نرم افزار آماریspss تجزیه و تحلیل شد و میانگین تیمارها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن مقایسه شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که روش های بی خاک ورزی و کم خاک ورزی در مقایسه با خاک ورزی مرسوم باعث کاهش قابل توجه مصرف سوخت (به ترتیب حداکثر 76% و 62% کاهش نسبت به روش مرسوم)، کاهش قابل ملاحظه زمان انجام عملیات حداکثر 81% و 86% ،کاهش توان مکانیکی صرف شده در عملیات تهیه زمین و کاشت حداکثر 67% و 41% و کاهش میزان برگردانده شدن بقایای گیاهی حداکثر 85% و 29% شدند. روش خاک ورزی مرسوم نسبت به کم خاک ورزی و بی خاک ورزی باعث کاهش معنی دار قطر کلوخه خاک حداکثر 28% و 55% و افزایش میزان جوانه زنی بذر حداکثر 2/5% و 4/9% شد. بیشترین جرم مخصوص ظاهری خاک در عمق 10-0 سانتی متری خاک مربوط به تیمار بدون خاک ورزی و فاقد بقایای گیاهی و کمترین مربوط به تیمار کم خاک ورزی و 30 درصد بقایای گیاهی بود. در عمق 30-10 سانتی متری نیز بیشترین میزان جرم مخصوص ظاهری مربوط به تیمار خاک ورزی مرسوم و فاقد بقایای گیاهی و کمترین مربوط به تیمار بدون خاک ورزی و فاقد بقایای گیاهی بود. نتایج تجزیه واریانس مقاومت به نفوذ خاک نشان داد که این شاخص در اعماق مختلف تحت تاثیر شیوه های خاک ورزی و تیمار حفظ بقایا دارای اختلاف معنی دار بود. نتایج عملکرد گندم در سال اول نشان داد که کم خاک ورزی نسبت به بی خاک ورزی و خاک ورزی مرسوم بترتیب باعث افزایش عملکرد 6/8% و 14% شدند. در محصول شبدر نتایج تجزیه واریانس در نظام تناوبی پیشنهادی نشان داد که اثر روش های مختلف خاک ورزی بر عملکرد کل علوفه تر و خشک شبدر ایرانی معنی دار بود. نتایج مقایسات میانگین نشان داد بیشترین عملکرد علوفه تر در مجموع دو چین در تیمار کم خاک ورزی به میزان 80220 کیلو گرم در هکتار بدست آمد. نتایج در محصول گوجه فرنگی نشان داد که روش های مختلف خاک ورزی بر عملکرد معنی دار بود بطوری که عملکرد در خاک ورزی مرسوم 10/59 درصد در مقایسه با تیمار بی خاک ورزی بیشتر بود. عملکرد گندم در سال سوم در تیمارهای مختلف خاک ورزی و مدیریت بقایا معنی دار نگردید . واژه های کلیدی: خاک ورزی مرسوم،کم خاک ورزی، کشت مستقیم، شبدر، گوجه فرنگی، گندم