تهیه و ارزیابی هیبریدهای منوژرم مقاوم به ریزومانیا و نماتد مولد سیست چغندرقند

در زراعت چغندرقند، استفاده از ارقام مقاوم برای مقابله با عوامل بیماری‎زا به‎ویژه عوامل بیماری‎زای خاکزاد مطمین‎ترین و ایمن‎ترین راهکار به‎شمار می‎رود. در این بررسی از تلاقی 27 فامیل فول‎سیب مقاوم به بیماری‎های ریزومانیا و نماتد مولد سیست با یک سینگل‎کراس منوژرم در سال 1395 تعداد 27 هیبرید تست‎کراس مقاوم بدست آمد که به‎صورت دو آزمایش 16 و 20 رقمی در سال 1396 به‎همراه ارقام شاهد مقاوم داخلی و خارجی و یک رقم حساس در شرایط آلودگی طبیعی به یک یا هردو بیماری در مناطق مشهد، زرقان، خوی و همدان مقایسه عملکرد شدند. آزمایش در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی با شش تکرار اجرا شد. عملیات داشت مطابق روال هر منطقه صورت گرفت و صفاتی از قبیل تعداد بوته پس از تنک و وجین و نمره سبزینگی برگ‎ها در طول داشت و نمره آلودگی ریشه‎ها به ریزومانیا در زمان برداشت برای هر کرت آزمایشی یادداشت برداری گردید. سپس ریشه‎های هر کرت برداشت، شمارش و توزین گردید و جهت تجزیه کیفی و تعیین خصوصیات تکنولوژیک از آنها نمونه خمیر تهیه شد. داده‎های هر منطقه توسط نرم‎افزار رایانه‎ای تجزیه و تحلیل آماری شد و سپس نتایج چهار منطقه آزمایشی تجزیه واریانس مرکب گردید. علاوه‎بر مقایسه عملکرد، در کرج و در شرایط کنترل شده گلخانه مقاومت مواد آزمایشی نسبت به نماتد مولد سیست ارزیابی شد. براساس نتایج تجزیه واریانس مرکب، تعداد 5 تست‎کراس از نظر عملکرد شکر خالص نسبت به شاهد مقاوم داخلی برتری داشتند و با آن اختلاف معنی‎دار نشان دادند. عملکرد شکر سفید برترین هیبرید معادل 10/08 تن در هکتار بدست آمد. از نظر متوسط تعداد سیست بر روی ریشه نیز میانگین تعداد سیست 20 تست‎کراس از متوسط مقاوم‎ترین شاهد خارجی کمتر بود. هیبریدهای موفق این ارزیابی را می‎توان جهت معرفی رقم جدید در قالب آزمون تعیین ارزش زراعی مورد بررسی قرار داد. واژه های کلیدی: چغندرقند، ریزومانیا، نماتد سیستی، تست‎کراس