بررسی واکنش ژنوتیپ های مختلف سورگوم دانه ای به بیماری کپک دانه ای

در این تحقیق واکنش ژنوتیپ های مختلف سورگوم دانه ای به بیماری کپک دانه ای(Grain Mold) و میزان آفلاتوکسین و فومونیسین تولید شده در دانه سورگوم مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور 14 ژنوتیپ سورگوم شامل لاین ها و هیبرید های داخلی و خارجی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و دو منطقه گرگان و کرج مورد ارزیابی قرار گرفتند. به منظور آلوده سازی مصنوعی پانیکول ها در زمان گلدهی نسبت به اسپور پاشی با سوسپانسیون اسپور مخلوطی از جدایه های قارچ های F. verticillioides و Aspergillus sp. ااقدام گردید. حدودا دو ماه پس از مایه زنی خوشه های سورگوم و همزمان با مرحله رسیدن فیزیولوژیکی دانه ها نسبت به یادداشت برداری صفت شدت بیماری (DS) پانیکول های مایه زنی شده برای هر تیمار اقدام گردید. به منظور ارزیابی میزان تولید مایکوتوکسین های مهم تعداد پنج پانیکول از هر رقم در هر تکرار انتخاب و پس از جدا کردن دانه ها از پانیکول آسیاب شدند و مایکوتوکسین های آنها مطابق روش استاندارد استخراج گردید. نهایتا سنجش تولید فومونیسین کل و آفلاتوکسین کل در دانه های ژنوتیپ های مختلف سورگوم دانه ای به کمک کیت های الایزا ELISA)) در طول موج 450nm انجام شد. نتایج بررسی میزان واکنش ژنوتیپ های سورگوم دانه ای پس از مایه زنی با قارچ Fusarium verticillioides در دو منطقه نشان داد که ژنوتیپ های 9 (KDFGS10) و 11 ((Drought Tolerant به ترتیب با 35 و 3/28 درصد شدت بیماری حساس ترین ژنوتیپ ها بوده و ژنوتیپ های 6 (FGCSI05) و 14 (MGS5) به ترتیب با 3/10 و 7/12 درصد شدت بیماری به عنوان مقاوم ترین ژنوتیپ ها شناخته شدند. در این آزمون میزان فومونیسین کل تولید ی بین ژنوتیپ ها در مجموع دو منطقه به طور میانگین در طیفی بین 9/1 تا 4/8 ppm ثبت شد که ژنوتیپ های 8 (FGCSI07) و 9 (KDFGS10 ) به ترتیب با 4/8 و 6/7 ppm بیشترین میزان فومونیسین تجمع یافته در دانه را دارا بودند. در مجموع بین شدت بیماری و میزان فومونیسین تولیدی همبستگی مثبت و متوسطی (** r = + 0.58) مشاهده شد. همچنین نتایج بررسی میزان واکنش ژنوتیپ های سورگوم دانه ای پس از مایه زنی با قارچ Aspergillus sp. در دو منطقه نشان داد که ژنوتیپ های 9 (KDFGS10 ) و 7 (Drought Tolerant 600) به ترتیب با 27 و 3/25 درصد شدت بیماری حساس ترین ژنوتیپ ها و ژنوتیپ های 6 (FGCSI05) و 5 (FGCSI04) به ترتیب با 7 و 9/9 درصد شدت بیماری به عنوان مقاوم ترین ژنوتیپ ها بودند. همچنین میزان آفلاتوکسین کل تولیدی بین ژنوتیپ ها در مجموع دو منطقه به طور میانگین در طیفی بین 5/1 تا 5/4 ppbثبت گردید که ژنوتیپ 7 (Drought Tolerant 600) با 5/4 ppb بیشترین میزان آفلاتوکسین تجمع یافته در دانه را دارا بود. در مجموع بین شدت بیماری و میزان آفلاتوکسین تولیدی همبستگی مثبت و معنی داری (r = + 0.70**) مشاهده شد. کلید واژه ها: آسپرژیلوس ، فوزاریوم ، آفلاتوکسین ، فومونیسین ، سورگوم دانه ای.