پراکنش و فراوانی زیوپلانکتون در دریاچه شهدای خلیج فارس (چیتگرتهران)

دریاچه چیتگر یا دریاچه شهدای خلیج فارس دریاچه ای مصنوعی است که در شمال غرب تهران و در منطقه 22 شهرداری تهران واقع شده است. مساحت این دریاچه 130 هکتار است که درشمال پارک جنگلی چیتگر قرار گرفته و ازجنوب دریاچه به آزاد راه تهران-کرج، ازشمال به بزرگراه همت، از شرق به بزرگراه آزادگان واز غرب به مناطق مسکونی منطقه 22 شهرداری تهران محدود شده است. رودخانه های کن از شرق و وردآورد از غرب دریاچه عبورمی کنند. منبع اصلی تامین آب این دریاچه رودخانه کن می باشد. یکی ازمهمترین فاکتورهای کیفیت آب مربوط به پلانکتون است. در این راستا شناخت زیستی وغیر زیستی دریاچه و بررسی وضعیت اکولوژیک آن میتواند ابزاری مناسب برای مدیریت وبهره برداری پایداربا تاکید بر حفظ کیفیت آب باشد. این پژوهش برای تعیین ساختارجمعیت، تنوع زیستی، ارتباط عوامل غیرزیستی در تغییرات زیوپلانکتون وتعیین سطح تروفی در 5 ایستگاه دریاچه مصنوعی شهدای خلیج فارس)چیتگر تهران( بر اساس مشخصات دریاچه بین سالهای 1392 و 1393 انجام شد. نمونه برداری از زیوپلانکتون توسط تور کمرشکن Juday net) ( به شکل کششی از نزدیک کف تا سطح )ازیک ستون استوانه ای در آب) انجام شد. نمونه ها بلافاصله با فرمالین به نسبت 4 درصد فیکس و جهت بررسی کمی و کیفی به آزمایشگاه منتقل گردیدند. درآزمایشگاه نمونه های پلانکتونی بعداز تعیین حجم وهمگن کردن توسط پیپت به محفظه های 5 میلی لیتری شمارش منتقل و بعد از زمان کافی جهت رسوب ، بوسیله میکروسکوپ اینورت شناسایی و شمارش شدند. در این مطالعه 36 گروه زیوپلانکتونی شامل Arthropoda(بندپایان) 6جنس،Protozoa (آغازیان) 6جنس، Rotatoria (گردان تنان) 20جنس، Nematoda (کرمهای لوله ای)1جنس، Gastrotricha (موی شکمان) 2جنس و Oligochaeta (کم تاران) 1 جنس شناسایی شدند. گروه گردان تنان با میانگین تراکم 18±61 عدد در لیتر زیوپلانکتون غالب دریاچه چیتگر بوده و کرمهای لوله ای، موی شکمان و کم تاران، کمترین میانگین تراکم را داشتند)کمتر از 1 عدددرلیتر(. میانگین تراکم سالانه زیوپلانکتون 18 ±72 عدد در لیتر بوده است. آنالیز تحلیل مولفه های اصلی (PCA) نشان داد جنس های Trichocercaو Polyarthera با بیشترین بار عاملی) Loading Component (کمترین واریانس و بیشترین تراکم را در اجتماعات زیوپلانکتون به خود اختصاص دادند. براساس آنالیزتطبیق متعارف(CCA) همبستگی محسوسی بین تراکم گردان تنان با فاکتورهای محیطی مشاهده نشد. همچنین نتایج نشان داد که آب این دریاچه براساس شاخص زیستی و ساختارزیوپلانکتون در رده آب های الیگو- مزوتروف ) تقریبا پاکیزه( قرار گرفته ولی امکان افزایش روند یوتریفیکاسیون در صورت عدم مدیریت وکنترل آبزیان این اکوسیستم وجود دارد.لغات کلیدی: پراکنش وفراوانی ، دریاچه شهدای خلیج فارس، زیوپلانکتون، الیگو- مزوتروف .