پراکنش و فراوانی فیتوپلانکتون در دریاچه شهدای خلیج فارس ( چیتگرتهران)

دریاچه چیتگر یا دریاچه شهدای خلیج فارس دریاچه ای مصنوعی است که در شمال غرب تهران و در منطقه 22 شهرداری تهران واقع شده است. مساحت این دریاچه 130 هکتار است که درشمال پارک جنگلی چیتگر قرار گرفته و از جنوب دریاچه به آزاد راه تهران-کرج، ازشمال به بزرگراه همت، از شرق به بزرگراه آزادگان و از غرب به مناطق مسکونی منطقه 22 شهرداری تهران محدود شده است. رودخانه های کن از شرق و وردآورد از غرب دریاچه عبورمی کنند. منبع اصلی تامین آب این دریاچه رودخانه کن می باشد. یکی ازمهم ترین فاکتورهای کیفیت آب مربوط به پلانکتون است. در این راستا شناخت زیستی وغیر زیستی دریاچه و بررسی وضعیت اکولوژیک آن می تواند ابزاری مناسب برای مدیریت و بهره برداری پایدار با تاکید بر حفظ کیفیت آب باشد. این مطالعه برای تعیین ساختار جمعیت فیتوپلانکتون ، عوامل محدود کننده غیر زیستی در شکوفایی فیتوپلانکتون و تعیین سطح تروفی بین سالهای 1392 و 1393 در دریاچه چیتگر انجام گردید. براساس مشخصات دریاچه پس از بازدید 5 ایستگاه در پیکره آبی دریاچه تعیین شد که ازاعماق مختلف نمونه برداری گردیدند. نمونه برداری فیتوپلانکتون با استفاده از روتنر یک لیتری از لایه های سطحی و عمقی)ازیک ستون استوانه ای در آب) انجام شد. نمونه ها بلافاصله با فرمالین به نسبت 4 درصد فیکس و جهت بررسی کمی و کیفی به آزمایشگاه منتقل گردیدند. درآزمایشگاه نمونه های فیتوپلانکتونی بعد از تعیین حجم وهمگن کردن توسط پیپت به محفظه های 5 میلی لیتری شمارش منتقل وبعد از زمان کافی جهت رسوب ، بوسیله میکروسکوپ اینورت شناسایی وشمارش شدند. در این مطالعه 35 گروه فیتوپلانکتونی شامل دیاتوم ها Bascillariophyta (12 جنس)، جلبک های سبز Chlorophyta (15 جنس)، جلبک سبز- آبی Cyanophyta (4 جنس)، جلبک دو تاژکداردینوفلاژلاتاPyrrophyta (2 جنس) و جلبک زرد- قهوه ای Chrysophyta (1 جنس) شناسایی گردید. یافته ها نشان داد، دیاتوم ها با میانگین فراوانی 230000 ± 2060000 سلول در لیتر فیتوپلانکتون غالب (84 درصد فراوانی) دریاچه چیتگر هستند. فراوانی سالانه فیتوپلانکتون 304000 ± 2550000 سلول در لیتر با بیشترین میزان در بهمن 92 (450000 ± 440000 سلول در لیتر) بود. آنالیز PCA نشان داد، جنسهای Cyclotella ، Achnanthes از شاخه دیاتوم ها و Dinobryon از شاخه کریزوفیتا جنسهای غالب بوده وکمترین تغییرات را در اجتماعات فیتوپلانکتونی داشته اند. همچنین براساس آنالیز CCA نیتروژن کل و دمای آب از مهمترین پارامترها در افزایش تراکم Cyanophyta و Dinoflagellata (Pyrrophyta)در دریاچه چیتگر است. بطورکلی دریاچه چیتگرکمترین جمعیت فیتوپلانکتون را در مقایسه با سایر دریاچه ها داشته و در گروه دریاچه های الیگو- مزوتروف تقریبا پاکیزه با سطح تروفی بسیار کم قرار گرفته ولی امکان افزایش روند یوتریفیکاسیون در صورت عدم مدیریت و کنترل آبزیان این اکوسیستم وجود دارد.لغات کلیدی: پراکنش وفراوانی ، دریاچه شهدای خلیج فارس، فیتوپلانکتون، الیگو- مزوتروف .