واکنش ارقام بومی و تجاری بادمجان به نماتد مولد غده ریشه Meloidogyne javanic

به منظور تعیین نوع واکنش تعدادی از تود ه های بادمجان محلی و وحشی موجود در کشور به یک جمعیت نماتد مولد گره ریشه Meloidogyne javanica در ابتدا بذور مورد نظر از طریق منابع محلی تهیه گردید. بذور یازده تود ه هرمزگان، ورامین، مشهد، نیشابور، خرم آباد، برازجان 1، برازجان 2، دزفول، جیرفت، کازرون، زابل، یک رقم تجاری Black Beauty و یک گونه بادمجان وحشی Solanum incanum L. جمع آوری شده از جنوب ایران مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در دو سال پیاپی در گلدانهای سفالی سه کیلویی محتوی خاک سترونو در شرایط گلخانه ای انجام گردید. نشاهای چهار هفته ای تیمارهای مختلف به گلدانها منتقل و بعد از یک هفته از استقرار آنها نسبت به تلقیح جمعیت خالص 1000 لارو و تخم به ازای هر کیلوگرم خاک گلدان اقدام و به مدت 90 روز در درجه حرارت 37-18 درجه سانتی گراد و آبیاری منظم نگهداری گردیدند. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار انجام شد. پس از اتمام آزمایش، یادداشت برداریهای زراعی شامل وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر ریشه، ارتفاع اندام هوایی و داد ه های نماتدی شامل جمعیت نماتد در خاک، تعداد گره و کیسه تخم، تعداد تخم در هر کیسه تخم اندازه گیری شد. مقایسه میانگین داده ها بر اساس آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح 5 درصد (05/0≤ p) با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گردید. علاوه بر ارزیابی آماری داد ه های حاصل از فاکتورهای زراعی و نماتدی و مبتنی بر فاکتورهای نماتدی حاصل، شاخصهای مربوط به گال و توده تخم و فاکتور تولید مثل بر مبنای جمعیت نهایی و اولیه محاسبه و بر این اساس شاخص مقاومت و درجه حساسیت تود ه های بادمجان تعیین گردید. بر اساس شاخصهای مقاومت دو ساله، توده دزفول بسیار مقاوم، توده کازرون و توده برازجان 1 مقاوم متوسط، تود ه های هرمزگان، زابل و گونه وحشی نسبتا حساس و رقم تجاری مورد بررسی حساس و توده های خرم آباد و برازجان 2 درجات مختلف مقاومت را نشان داده اند. توده های مشهد، نیشابور، جیرفت و ورامین دارای شاخصهای مقاومت متفاوتی در هر سال آزمایش بوده اند. ازنظر درجه حساسیت هر توده در دو سال آزمایش توده دزفول مقاوم به نماتد مولد گره ریشه ارزیابی گردید. بر اساس مجموع فاکتورهای زراعی و نماتدی و شاخصهای مختلف می توان بدین ترتیب توده های بادمجان دزفول، برازجان 2 و ورامین را به عنوان ژنوتیپهای امید بخش جهت معرفی لاین یا لاینهای مقاوم و انجام آزمایشات مزرعه ای و بررسی میزان پایداری مقاومت پیشنهاد نمود.کلمات کلیدی: بادمجان، توده، مقاومت، نماتد گره ریشه، Meloidogyne javanica و Solanum incanum