احیا و طبقه بندی مورفولوژیکی و مولکولی تعدادی از ژرم پلاسم های بومی برنج در استان مازندران

به منظور احیای ژرم پلاسم و جمع آوری توده های برنج بومی مازندران و طبقه بندی آنها خوشه های 59 فقره ارقام بومی برنج از نواحی مختلف برنج کاری استان مازندران جمع‎آوری و کدگذاری گردید. بذور این ژنوتیپ‎ها در بهار1394 در خزانه بذرپاشی و سپس نشاها در مزرعه اصلی در قالب طرح لاتیس در 2 تکرار و به همراه شاهد پرمحصول کشوری کشت شد. در طول فصل رشد، صفات زراعی شامل ارتفاع بوته، تعداد پنجه، طول خوشه، وزن هزاردانه، تعداد کل دانه و درصد دانه های پر در خوشه وعملکرد ژنوتیپ‎ها محاسبه گردید. همچنین صفات کیفی دانه برنج اندازه گیری شد. به علاوه در مرحله حداکثر پنجه زنی، نمونه برگی از کلیه ژنوتیپ‎ها برداشت شده و برای انجام مطالعات ملکولی به آزمایشگاه منتقل گردید. نتایج حاکی از تفاوت معنی‎دار در صفات مورفولوژیک و عملکرد اکوتیپ های برنج بومی مازندران حتی در مورد ارقام با نامهای مشابه بود.نتایج حاصل از آنالیز داده های مولکولی نشان داد که با استفاده از 6 ترکیب آغازگری، تعداد 220 باند حاصل شد که از بین آنها 213 باند (8/96 درصد) چندشکلی نشان دادند. آغازگر E-ACG و M-CCC بیشترین تعداد آلل ‎های موثر (56/1)، بیشترین میزان اطلاعات چند شکلی (168/0) و همچنین بیشترین شاخص نشانگری (8/16) را به خود اختصاص داد و بنابراین برترین ترکیب آغازگری از نظر نشان دادن اطلاعات مربوط به میزان تنوع در بین اکوتیپ های برنج مورد مطالعه تشخیص داده شد. تجزیه به مختصات اصلی نشان داد دو مولفه ی اول به ترتیب 1/71 و 5/13 درصد از واریانس کل را توجیه می کنند. همچنین نتایج حاکی از کارآیی مناسب نشانگر AFLP در ارزیابی تنوع ژنتیکی توده های بومی برنج است. نتایج حاصل از این تحقیق می تواند در برنامه های اصلاحی آتی به‎منظور انتخاب بهترین والدین و یا انتخاب بهترین اکوتیپ برای گسترش کشت مورد استفاده قرار گیرد.واژه های کلیدی: برنج، تنوع ژنتیکی، صفات مورفولوژیک، نشانگر AFLP