مقایسه خصوصیات کمی و کیفی و ارزیابی تحمل به تریپس برخی از توده های بومی و ارقام تجاری پیاز

به منظور مقایسه خصوصیات کمی و کیفی، قابلیت انبارمانی و ارزیابی تحمل به تریپس ژنوتیپهای پیاز این بررسی از مهر ماه 1391 به مدت دو سال و شش ماه به صورت آزمایش مزرعهای و انباری انجام گرفت. آزمایش مزرعه ای به صورت اسپلیت پلات که محیط به عنوان عامل اصلی (شامل دو مزرعه سم پاشی شده و سمپاشی نشده با فاصله 10 متر) و ژنوتیپ به عنوان عامل فرعی (جمعیت بهبود یافته پیاز بهبهان، توده محلی بهبهان، توده محلی پادوک، توده محلی رامهرمز، سرکره برازجان، قرمزایرانشهر، کمرهای خمین، درچه اصفهان و ارقام تگزاسارلیگرانو و پریماورا) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. کشت این آزمایش بهصورت نشایی صورت گرفت. تجزیه واریانس نتایج انبارمانی به دو روش انجام گرفت. به منظور مقایسه قابلیت انبارمانی محیطها و ژنوتیپهای مورد مطالعه از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک-های کامل تصادفی با 3 تکرار استفاده گردید. فاکتور اول شامل دو محیط سمپاشی شده و سمپاشی نشده بود و 10 ژنوتیپ (ژنوتیپهای مورد بررسی در آزمایش مزرعهای) به عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شدند. بررسی اثر زمان بر قابلیت انبارمانی با استفاده از آزمایش اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار صورت گرفت. عامل اصلی زمان بررسی سوخها در شش سطح از یک ماه بعد از شروع انبارمانی و به فاصله یک ماه بود و دو محیط و10 ژنوتیپ مورد بررسی به صورت فاکتوریل به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. ضایعات انباری شامل درصد کاهش وزن، پوسیدگی خاکستری، لهیدگی و جوانه-زنی سوخ هر 15 روز یکبار بررسی شدند. تعداد برگ، عملکرد کل، عملکرد قابلفروش و متوسط وزن سوخ در محیط سمپاشی شده در مقایسه با محیط سمپاشی نشده بهطور معنیداری افزایش یافت. رقم تگزاس ارلی-گرانو در محیط سمپاشی شده حداکثر عملکرد کل و قابلفروش (بهترتیب 97/57 و 27/56تن در هکتار) را تولید نمود. در محیط سمپاشی نشده حداکثر عملکرد کل (74/50 تن در هکتار) و قابلفروش (04/46 تن در هکتار) بهترتیب به توده محلی رامهرمز و رقم پریماورا مربوط بود. در محیط سمپاشی نشده حداکثر میانگین تراکم تریپس در توده محلی بهبهان (07/3 عدد در بوته) و حداقل میانگین تراکم این آفت در توده محلی رامهرمز (60/2 عدد در بوته) مشاهده شد. با توجه به کاهش نیافتن عملکرد توده محلی رامهرمز در محیط سم-پاشی نشده، این توده در مقایسه با سایرژنوتیپهای مورد مطالعه را میتوان به طورنسبی در مقابل تریپس پیاز مقاوم تلقی نمود. نتایج ارزیابی انبارمانی مشخص نمود که چهار ماه بعد از شروع انبارمانی خسارت لهیدگی، کپک خاکستری وکاهش وزن سوخ کاهش ولی جوانهزنی سوخ افزایش یافت. از لحاظ خاصیت انباری توده محلی پادوک برترین ژنوتیپ بود. واژه های کلیدی: پیاز، تریپس ، مقاومت، ارزیابی خسارت، انبارمانی، عملکرد