ارزیابی و تعیین راندمان های آبیاری در شبکه های آبیاری سنتی و مدرن استان اصفهان

صرفه جویی و استفاده بهینه و اقتصادی از آب، به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیت خاصی برخورداراست. نیاز به افزایش تولیدات کشاورزی و محدود بودن منابع آب در اغلب کشورها، مسیله ای است که کارشناسان و دانش پژوهان این رشته از علوم را برای استفاده هر چه بهتر از منابع مذکور به سعی و تلاش بی وقفه واداشته است. کاهش تلفات آب و افزایش بازدهی آبیاری یکی از اصول اساسی در توسعه کشاورزی پایدار می باشد. بنابراین اهمیت تحقیق برای تعیین بازده سامانه های آبیاری و ارزیابی نحوه کار آنها کاملا واضح و ضروری می باشد. بررسی و شناخت مدیریت های مختلف آبیاری و عملکرد آنها مهمترین عامل برای ارزیابی، بهبود شرایط نامطلوب و در نهایت افزایش بازده آبیاری محسوب می گردد. استفاده از اطلاعات می تواند کمک شایانی در برنامه ریزی آب مورد نیاز بخش کشاورزی و افزایش درصد موفقیت پروژه های آبیاری داشته باشد و موجب بهبود و اصلاح بازده آبیاری شود. هدف از اجرای این پروژه، انجام تحقیقات پیرامون بازده آب آبیاری در محدوده شبکه های اصلی و فرعی آبیاری، انهار سنتی و سامانه های آبیاری سطحی در استان اصفهان بوده است. تعیین علل پایین بودن بازده آبیاری، شناسایی خلاهای تحقیقاتی و ارایه راه کار برای ارتقا بازده و بهره وری مصرف آب از دیگر اهداف این پروژه بوده است. برای نیل به اهداف این پروژه، ابتدا نتایج حاصل از تحقیقات انجام شده در کلیه دستگاه هایی که ارزیابی بازده در روش های مختلف آبیاری و در شبکه های آبیاری (سنتی و پایین دست سدها) را انجام داده و همچنین کلیه آمار و ارقام مربوط به بازده های آبیاری (بازده کاربرد، انتقال، شبکه و کل) طی سال های اخیر جمع آوری شد. سپس با عملیات صحرایی، بازده انتقال در شبکه های اصلی و فرعی، انهار توزیع آب و بازده کاربرد آب در سامانه های آبیاری سطحی در نواحی مختلف استان اصفهان اندازه گیری شد و با توجه به میزان آب برگشتی به منابع آب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده، بازده انتقال آب در شبکه های آبیاری 4/91 درصد، بازده توزیع آب در کانال های خاکی 9/78 درصد، در کانال های بتنی 5/92 درصد و در انهار با پوشش سنگ و سیمان 6/89 درصد و متوسط بازده کاربرد آب در مزارع مورد بررسی 48 به دست آمد. میانگین بازده کل خالص آبیاری در اراضی مورد بررسی بین 7/55 تا 5/62 درصد متغیر و بیشترین آن مربوط به دشت مهیار با 5/62 درصد و کمترین آن مربوط به اراضی آبخور شبکه آبیاری ساحل چپ نکوآباد با 7/55 درصد بود. نتایج این تحقیق نشان می دهد آنچه که به عنوان راندمان پایین آبیاری طرح می‎گردد، در مقیاس مزرعه است و در سطح شبکه های آبیاری و در سطح حوضه آبریز نتایج متفاوت خواهد بود.واژه های کلیدی: بازده آب آبیاری، سامانه های آبیاری، شبکه های آبیاری، استان اصفهان