بررسی کیفیت پساب بر انباشت عناصر سنگین در دو گیاه سورگوم و شبدر

پس از آب و هوا، خاک مهم ترین جزء محیط زیست انسان تلقی می شود . مهم ترین وظیفه خاک در قالب بستری جهت پرورش گیاهان تعریف می شود که نتیجه آن تولید مواد غذایی مورد نیاز، جهت بقای نسل انسان ها و موجودات زنده است . ارتباط مداوم و مستقیم خاک با گیاهان نیاِز توجه ویژه به سلامت خاک را تشدید می کند . هر گونه تغییر منفی در محیط خاک اثرات زیان آوری بر کیفیت گیاهان و به تبع آن بر سلامت غذای جوامع بشری خواهد داشت . یکی از نیازهای اولیه گیاهان جهت رشد و تولید محصول، دسترسی به آب کافی می باشد . در اغلب مناطق خشک و نیمه خشک دنی ا از جمله اراضی وسیعی از ایران (بیش از ۸۰ درصد) مسئله بحران آب به عنوان یکی از اصلی ترین معضلات در مسیر ایجاد کشاورزی پایدار، مطرح است. با توجه به محدودیت آب کشور و روند رو به رشد مصرف آب در سال های اخیر به خصوص در بخش کشاورزی، که بیشترین سهم مصرف آب را به خود اختصاص داده، استفاده از منابع آبی با کیفیت پایین به عنوان راه حلی جهت رفع نیاز آبی بخش کشاورزی مورد توجه قرار گرفته است؛ از جمله آب های کم کیفیت پساب ها می باشند. حجم کل پساب شهری و صنعتی تولیدی در ایران(آمار سال ۱۳۷۵ )، 3/36 میلیارد متر مکعب در سال (2/5 میلیارد متر مکعب پساب و فاضلاب شهری ) است که این مقدار در سال ۱۳۸۰ به رقم 4/5 میلیارد متر مکعب در سال رسیده و پیش بینی می شود که حجم آن در سال ۱۳۹۰ به ۷ میلیارد متر مکعب در سال برسد . متأسفانه در بسیاری نقاط کشور عدم تصفیه کامل پساب ها قبل از ورودشان به رودخانه سبب کاهش کیفیت و همچنین آلودگی آب رودخانه ها و به تبع آن آلودگی خاک های تحت آبیاری با اینگونه آب ها گشته است . از جمله مسائلی که اخیرًا توجه عده زیادی از محققان و صاحب نظران مسائل زیست محیطی را به خود جلب کرده حضور فلزات سنگین در پساب ها و ورود آن ها به خاک و در نهایت، به زنجیره غذایی است ( ۳). عناصر سنگین از جمله مهم ترین آلاینده های محیط زیست به شمار می آیند که در چند دهه اخیر استفاده روز افزون آنها در تولیدات بشری، معضل آلودگی ناشی از آنها را ایجاد کرده است. تجمع عناصر سنگین در خاک ها و به ویژه در زمین های کشاورزی، امری تدریجی ست و به طور کلی پایداری فلزات سنگین در محیط از جمله مشکلات آلایندگی این عناصر به شمار می رود . عناصر سنگین نمی توانند مانند آلاینده های آلی از طریق فرایندهای زیستی و یا شیمیایی در طبیعت تجزیه شوند . یکی از نتایج مهم این رفتار آن ها، وسعت زیستی در زنجیره غذایی می باشد ؛ در نتیجه این فرای ند سطوح فلزات در اعضای بالاتر زنجیره می تواند به مقادیر تا چندین برابر آنچه در سطوح اولیه ی افت می شود، برسد . انسان به دلیل نیمه عمر طولانی برخی فلزات (به عنوان مثال ۱۴۶۰ روز برای سرب و ۲۰۰ روز برای کادمیوم) تمایل زیادی به ذخیره سازی اینگونه عناصر دارد که این مسئله سلامت انسان ها را به شد ت تهدید می کند . از آنجا که گیاه سورگوم و شبدر از اهمیت ویژه ای در تغذیه دام برخوردار هستند و سلامتی دام ها نیز، به دلیل مسائل تغذیه ای اثر مستقیمی بر سلامت انسان ها د ارد و با توجه به اینکه سلامت غذای تولیدی جهت مصرف دام و انسان از جمله اهداف مهم در توسعه کشاورزی پایدار است این تحقیق با هدف بررسی کیفیت پساب بر غلظت تجمعی برخی عناصر سنگین در دو گیاه سورگوم و شبدر انجام شد.