مقایسه فنی و اقتصادی روشهای مختلف خاکورزی و اثر آن بر عملکرد و اجزا عملکرد پنبه

اکثر کشاورزان منطقه جهت خاک ورزی و تهیه بستر بذر بعد از سوزاندن بقایای محصول قبلی، از دو بار گاوآهن برگرداندار وحداقل دو بار دیسک سنگین استفاده می نمایند. سیستم متداول خاک ورزی مذکور معایب متعددی دارد به عنوان مثال به صرف وقت و هزینه زیادی نیاز داشته و می تواند موجب تراکم خاک، افزایش فرسایش خاک، مستهلک شدن سریع ماشینهای کشاورزی وکاهش قابلیت کشت پذیری خاک زراعی در طولانی مدت شود. طی این تحقیق که در مزرعه تحقیقاتی پارس آباد مغان اجرا شد با اعمال شش تیمار خاک ورزی با سه تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، به مدت دو سال متوالی داده های عملکردی پنبه و برخی خصوصیات فیزیکی خاک شامل شاخص مخروطی و قطر متوسط وزنی کلوخه ها مورد ارزیابی قرار گرفت. شش تیمار عبارت بودند از؛ روش متداول منطقه، استفاده از گاوآهن چیزل و دیسک، ساقه خردکن باگاوآهن چیزل و گاوآهن پنجه غازی، دو بار دیسک، کولتیواتور مزرعه و چیزل نواری، گاوآهن برگرداندارو دیسک. طبق نتایج، تیمارها از نظر ارتفاع بوته، عملکرد نهایی و عمق نفوذ ریشه اختلاف معنی داری با هم نداشتند. ولی تاثیر آنها بر وزن وش20 غوزه در سطح احتمال 5 درصد اختلاف معنی داری نشان داد. بیشترین درآمد اقتصادی و بیشترین عملکرد محصول مربوط به تیمار روش متداول منطقه بود با ذکر این نکته که تیمار مذکور بیشترین مصرف سوخت و کمترین ظرفیت مزرعه ای را به خود اختصاص داد. تیمار فقط دوبار دیسک با کمترین مصرف سوخت و با عملکرد 2455 کیلوگرم در هکتار در رتبه دوم قرارگرفت و وزن وش 20 غوزه در آن بیشترین مقدار بود. بیشترین ارتفاع بوته در تیمار چیزل در پاییز+ دیسک در بهار با 93/21 سانتی متر حاصل شد. بیشترین میانگین عمق نفوذ ریشه با 41/4 سانتیمتر مربوط به تیمار کولتیواتور مزرعه+چیزل نواری بود. اثر تیمارها بر مقادیر شاخص مخروط خاک (CI) در دو عمق صفر تا 20 سانتیمتر و 20 تا 50 سانتیمتر، معنی دار نبود. ولی درصد تغییرات آن بعد از آبیاری اول نسبت به قبل از خاک ورزی در عمق صفر تا 20 سانتیمتر در تیمار چیزل + پنجه غازی بیشترین کاهش (19/55 %) را داشت. بررسی همین شاخص در عمق 20 تا 50 سانتیمتر نشان داد بیشترین کاهش مقاومت خاک در تیمارهای شامل گاوآهن چیزل به دلیل عمق بیشتر خاک ورزی اتفاق افتاده است. نتیجه جالب توجه در عمق 20 تا 50 سانتیمتر، درصد افزایش این شاخص بعد از عملیات خاک ورزی در تیمار روش متداول منطقه و تیمار فقط دو بار دیسک بود. همچنین قطر متوسط وزنی کلوخه ها (MWD) در تیمار دو باردیسک کمترین مقداربوده و در سطح 1% معنی دار بود. بررسی اقتصادی نشان داد جایگزین کردن گاوآهن برگرداندار توسط دیسک هارو و یا چیزل تاثیر قابل ملاحظه ای بر درآمد حاصل از تولید ندارد. بنابراین با در نظرگرفتن کلیه عوامل، یک سیستم کم خاک ورزی شامل چیزل و دیسک می تواند به عنوان جایگزین بجای عملیات خاک ورزی مرسوم منطقه در کشت پنبه پیشنهاد گردد.واژه های کلیدی: کم خاک ورزی، پنبه، بقایای گندم