حد مجاز عناصر موجود در آب آبیاری به منظور جلوگیری از گرفتگی شیمیایی قطره چکان های متداول در دو منطقه از کرمان

در استان کرمان و مناطق تابعه بدلیل پایین بودن نزولات آسمانی و برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی، بخش کشاورزی با مشکل کم آبی و کیفیت نامناسب آب روبرو شده است که بسرعت درحال تشدید می باشد. کاربرد آب شور در روش های آبیاری تحت فشار و بخصوص قطره ای می تواند محدودیت هایی را از نظر گرفتگی قطره چکان ها، کاهش راندمان یکنواختی و به طور کلی عدم موفقیت سیستم به همراه داشته باشد. با توجه به توسعه روشهای آبیاری قطره ای (سطحی و زیر سطحی) در این استان، بررسی حساسیت این سیستم ها به کاربرد منابع آب شور اجتناب ناپذیر است. در این پژوهش ابتدا عوامل شیمیایی موثر در گرفتگی قطره چکان ها در استاندارهای مختلف مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به اهمیت نوع قطره چکان و مدیریت آبیاری در شرایط کاربرد آب شور برای پایداری سیستم آبیاری قطره ای، استانداردها برای این دو عامل در دو مزرعه پایلوت مورد بررسی قرار گرفتند. برای انتخاب محل پایلوت ها، بازدید و نمونه گیری از آب های باغات و مزارع در چند منطقه از استان صورت گرفت، و آب هایی که از نظر استانداردهای آبیاری برای سیستم آبیاری قطره ای مناسب نبودند شناسایی شد. پس از انتخاب محل پروژه، آزمایشات بر روی 11 نوع قطره چکان متداول موجود در بازار انجام شد. در هر پایلوت 2 سیستم آبیاری قطره ای ایجاد شد که هریک شامل 11 لاترال و هر لاترال شامل 25 عدد قطره چکان از قطره چکان های موجود در بازار بود. سیستم آبیاری در هر پایلوت بر اساس 2 نوع مدیریت طراحی و اجرا گردید: 1- آبیاری با دور 3 روز با مدت زمان 6 ساعت و 2- آبیاری با دور 6 روز با مدت زمان 6 ساعت. برای ارزیابی عمکلرد قطره چکان ها آبدهی قطره چکان ها، میانگین آبدهی کم ترین چارک، یکنواختی پخش و انحراف معیار آبدهی قطره چکان ها مورد تحلیل قرار گرفت. با توجه به نتایج برای نشان دادن پتانسیل گرفتگی و رسوب سولفات کلسیم و کربنات کلسیم در سیستم آبیاری قطره ای از ضرایب حلالیت (KSP) و اشباع لانژیلر (LSI) باید استفاده کرد. اگر LS1 مثبت باشد در آب پتانسیل رسوب کربنات کلسیم وجود دارد و اگر حاصل ضرب غلظت یونهای کلسیم و سولفات اندازه گیری شده در آب آبیاری بیش از مقدار استاندارد KSP باشد، امکان ترکیب سولفات کلسیم وجود دارد. بر همین اساس اگر غلظت کلسیم کربنات، بی کربنات، سولفید و سولفات به ترتیب بیش از 100، 600، 600، 25 و 50 پی پی ام باشد، برای سیستم آبیاری قطره ای مناسب نیستند. بررسی نوع قطره چکان و مدیریت آبیاری به عنوان عوامل موثر بر کاهش اثرات ترسیب و گرفتگی شیمیایی در یک سیستم قطره ای نشان داد قطره چکان های خطی مناسب تر بوده و تعدد دفعات آبیاری با زمان های کم که در سیستم آبیاری قطره ای توصیه می شود، در شرایط کاربرد آب شور منجر به سرعت بیشتر در گرفتگی قطره چکان ها می شود.واژه های کلیدی: کیفیت آب، استاندارد، سیستم آبیاری قطره ای، گرفتگی قطره چکان