شناسایی، پراکنش و تعیین تراکم نماتد های انگل گیاهی در گیاهان زینتی در استان مازندران

استان مازندران توانایی بالایی از نظر تولید گل و گیاهان زینتی در کشور دارد. عدم شناخت مسایل مختلف در مدیریت گلخانه ها و نقش بیماریصها از جمله نماتدهای انگل گیاهی را می توان به عنوان یکی از عوامل محدود کننده در تولید گیاهان زینتی مطرح نمود. جمعا تعداد ‮‭170‬ نمونه خاک، ریشه و اندام های هوایی از گیاهان زینتی گلخانه های استان مازندران شامل شهرستانصهای آمل (7 نمونه)، تنکابن (‮‭23‬ نمونه)، رامسر (‮‭21‬ نمونه)، سلمانشهر (9 نمونه)، کلارآباد (‮‭24‬ نمونه)، عباس آباد (‮‭34‬ نمونه)، نشتارود (9 نمونه)، نوشهر (‮‭34‬ نمونه) و هیچیرود (9 نمونه) از روی ‮‭74‬ گل و گیاه زینتی متعلق به ‮‭50‬ خانواده طی سال های ‮‭91-94‬ جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع نه جنس و ‮‭10‬ گونه متعلق به نه خانواده استخراج و شناسایی گردید. نماتدهای ‭Meloidogyne javanica ‬، ‭Helicotylenchus‬، ‭Aphelenchoides‬، ‭Ditylenchus dipsaci ‬و خانواده‭Tylenchidae ‬به ترتیب با داشتن ،‮‭25‬ ،‮‭20‬ ،‮‭8 15‬ و ‮‭38/5‬ درصد فراوانی، رایج ترین نماتدها در گلخانه های گیاهان زینتی استان مازندران بودند. نماتدهای ‭Merlinius brevidens‬، ‭Pratylenchus thornei‬، ‭P.vulnus‬، ‭Scutellonema brachyurus ‬و ‭Paratylenchus ‬به ترتیب دارای فراوانی ،‮‭5 4‬/،3 ،‮‭1 2‬ و ‮‭0/6‬ درصد بودند. در بین نماتدهای انگل، بیشترین درصد فراوانی متعلق به نماتد ‭M. javanica ‬با ‮‭32‬ گیاه میزبان و بیشترین تراکم ‮‭2520‬ نماتد از پوتوس) نوشهر(، ‭Aphelenchoides ‬با ‮‭21‬ گیاه میزبان و بیشترین تراکم ‮‭320‬ نماتد از کامالیا )هچیرود( و ‭D. dipsaci ‬با ‮‭12‬ گیاه میزبان و بیشترین تراکم ‮‭190‬ نماتد از بگونیا )عباس آباد( گزارش می گردد. بیشترین درصد فراوانی برای %‮‭52‬ ‭M. javanica ‬در رامسر، برای %‮‭29‬ ‭Aphelenchoides ‬در آمل و برای %‮‭22‬ ‭D. dipsaci ‬در سلمانشهر و درصد می باشد‭.M. javanica ‬در رامسر، نوشهر، آمل، سلمانشهر و هچیرود، عباسص آباد و کلارآباد به ترتیب با فراوانی ،‮‭52‬ ،‮‭44‬ ،‮‭43‬ ،‮‭33‬ ،‮‭33‬ ،‮‭24‬ ،4 درصد از گلخانه ها جداسازی شدند و فقط نمونه های تنکابن عاری از آلودگی بودند. نماتد ‭P. vulnus ‬در نوشهر با فراوانی 2 درصد و حداکثر تراکم ‮‭840‬ نماتد از روی سوسن و شاپسند و آلویه ورا و نماتد ‭P. thornei ‬با فراوانی ‮‭3/5‬ درصد و حداکثر تراکم ‮‭150‬ نماتد از روی شمشاد، اختر، اورتن سیاه، آگلونما، فرن و رز جمع آوری و شمارش گردید. نماتد ‭Scutellonema brachyurus ‬با فراوانی 1 درصد فقط در یک گلخانه از منطقه آمل از سوسن و آسپاراگوس با حداکثر تراکم ‮‭1520‬ نماتد جداسازی گردید. نماتد ریشه مرکبات ‭Tylenchulus semipenetrans ‬از خاک گیاهان زینتی کوردیلین، فاتسیا، فرن یا سرخس زینتی، شمشاد، چمن یال اسبی و گیاه نخل مرداب یا پنجه کلاغی جداسازی شد اما پس از بررسی ریشه ها هیچ گونه آلودگی به این نماتد مشاهد نگردید. واژه های کلیدی: نماتد، گیاهان زینتی، مناطق انتشار، استان مازندران