ارزیابی فنی و اقتصادی مصرف و بازده انرژی درکشت خیار گلخانه های استان همدان

هدف از انجام این تحقیق ارزیابی فنی و اقتصادی و تعیین سهم هزینه انرژی مصرفی از کل هزینه تولید در گلخانه های تولید خیار سبز استان همدان بود. برای تهیه تراز انرژی در دوره کشت در 6 گلخانه اندازه گیری انجام شد. نتایج نشان داد در جذب انرژی از محیط پیرامونی یا تلفات انرژی بین ‮‭75‬ تا ‮‭85‬ درصد آن سهم تشعشع، انتقال و همرفت و ‮‭15‬ تا ‮‭25‬ درصد به نشت از درز و شکاف می باشد. از کل تبادل انرژی با محیط پیرامونی، کل این تبادل در فصل سرد سال می توانست مربوط به تلفات انرژی باشد اما در فصل گرم سال هر دو پدیده جذب و تلفات انرژی صورت می گرفت. این نتایج نشان داد به دلیل استفاده از سامانه تهویه طبیعی در اغلب گلخانه های استان تهویه به خوبی انجام نشده و در تابستان ها دما و رطوبت گلخانه ها به شدت افزایش می یافت. اندازه گیری ها نشان داد میزان مصرف انرژی مازاد بر نیاز در گلخانه ها بسته به نوع سازه، فصل سال، وجود یا عدم کشت در یک دوره ‮‭24‬ تا ‮‭48‬ ساعته بین ‮‭20‬ تا ‮‭500‬ درصد می باشد. بازده کوره های هوای گرم نیز در دامنه ای بین ‮‭19‬ تا ‮‭85‬ درصد بود که در اغلب موارد با لای ‮‭60‬ درصد برآورد گردید. در بخش اقتصادی با توجه به این که جامعه آماری در این تحقیق شامل ‮‭176‬ واحد گلخانه ( ‮‭119‬ واحد درون مجتمع و ‮‭57‬ واحد انفرادی) می باشد، حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران برابر ‮‭120‬ واحد گلخانه انتخاب گردید. سهم هر کدام از شهرستان ها ی استان و گلخانه داران در قالب مجتمع و انفرادی متناسب با حجم آنها از جامعه آماری انتخاب و انتخاب نمونه ها با روش نمونه گیری کاملا تصادفی انجام شد. آمار و اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه حضوری و تکمیل پرسشنامه از تولید کنندگان خیار سبز گلخانه ای در سال زراعی ‮‭1391-92‬ بدست آمد. نتایج نشان داد تولید محصول خیار سبز گلخانه ای در استان همدان اقتصادی بوده و متوسط نسبت منفعت به هزینه گلخانه های مورد مطالعه برابر ‮‭1/6‬ محاسبه گردید. نسبت هزینه انرژی به هزینه جاری و کل به ترتیب برابر‮‭14/8‬ و ‮‭14/4‬ درصد بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری در نسبت منفعت به هزینه، سطح زیر کشت و عملکرد گلخانه نسبت به نوع آنها وجود ندارد اما تفاوت معنی داری در نسبت هزینه انرژی به هزینه کل و جاری نسبت به نوع گلخانه ملاحظه گردید. تفاوت معنی داری در کل هزینه انرژی، نسبت منفعت به هزینه و عملکرد گلخانه ها از سطح تحصیلات مدیران گلخانه ها وجود دارد. با توجه به نتایج تحقیق استفاده از سامانه های مکانیکی در تهویه گلخانه ها، ضابطه مند کردن طراحی و ساخت کوره های هوای گرم، احداث گلخانه توسط افراد با تحصیلات دانشگاهی در رشته کشاورزی و آموزش های لازم در خصوص مصرف بهینه انرژی پیشنهاد می شود. کلمات کلیدی: ارزیابی اقتصادی، بازده انرژی، تراز انرژی ، کوره هوای گرم،گلخانه، همدان