بررسی پروفیل رطوبتی آبیاری قطره ای زیرسطحی در بافت های مختلف خاک

آبیاری قطره ای زیرسطحی یکی از روشهای آبیاری قطره ای است که امروزه از اهمیت و گسترش روزافزونی برخوردار است. آبیاری قطره ای زیرسطحی نسبت به سایر سیستمهای آبیاری، آب را در حجم و فشار کمتری استفاده میکند. در این روش آب توسط نیروی ماتریک خاک جابه جا میشود که این خود موجب حذف رواناب سطحی و اثرات نفوذ سطحی میگردد. در آبیاری قطره ای زیرسطحی به دلیل توزیع آب در داخل خاک و خشک ماندن سطح خاک تبخیر کاهش می یابد. با توجه به توسعه سیستمهای آبیاری قطره ای زیرسطحی ، لازم است تحقیقاتی در زمینه فاصله مناسب قطره چکانها و عمق مناسب کارگذاری قطره چکانها انجام گردد. لذا این تحقیق با هدف تعیین پروفیل رطوبتی، فواصل مناسب قطره چکانها و عمق مناسب کارگذاری لوله ها در زیر خاک در یک پایلت آزمایشی انجام گردید. تیمارهای شامل: سه نوع بافت خاک (سبک، متوسط و سنگین)، دو عمق کارگذاری لوله قطره چکاندار ( ‮‭40‬ و ‮‭50‬ سانتیمتر از سطح خاک)، سه مدت کارکرد(4،2 و6 ساعت)برای لوله های قطرچکان دار با فاصله قطره چکان ها ‮‭50‬ و ‮‭75‬ سانتیمتر و دبی ‮‭3/5‬ لیتر در ساعت در داخل جعبه های شفاف اجرا گردید. جعبه های مخصوص با استفاده از ورق های شفاف پلاکسی گلاس ساخته شدند تا پیاز رطوبتی تشکیل شده به خوبی قابل رویت باشد. قبل از نصب قطره چکانها یکنواختی توزیع آب آنها در آزمایشگاه اندازه گیری گردید. میزان رطوبت در فواصل ‮‭22‬ سانتیمتری و در اعماق مختلف خاک در لایه های ،‮‭10‬ ،‮‭20‬ ،‮‭30‬ ،‮‭60 40‬ و ‮‭100‬ سانتیمتری، توسط دستگاه حسگر رطوبتی(پروفیل پروب) اندازه گیری شد. در این تحقیق توزیع مکانی و زمانی رطوبت در سیستم آبیاری قطره ای زیر سطحی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که پروفیل رطوبتی برای عمق کارگذاری ‮‭40‬ سانتیمتر با فاصله ‮‭50‬ سانتیمتری قطره چکان ها از یکدیگر روی لوله ها و زمانهای بیش از 2 ساعت برای هر سه خاک به سطح خاک خواهد رسید و هدف آبیاری زیرسطحی که همان خشک ماندن سطح خاک و استفاده بهینه از آب است را تامین نمیکند. درصورتیکه برای عمق ‮‭50‬ سانتیمتر با فاصله ‮‭50‬ سانتیمتر و هر دو عمق نصب، برای فاصله ‮‭75‬ سانتیمتری قطره چکان ها از هم، پروفیل رطوبتی برای زمانهای آبیاری مورد مطالعه( 2 تا 6 ساعت) و به سطح خاک نرسید. تشکیل پروفیل رطوبتی پیوسته در پیشروی افقی نشان داد که فاصله قطره چکان ها از یکدیگر برای دبی ‮‭3/5‬ لیتر بر ساعت مناسب است و یک نوار خیس شده نسبتا یکنواخت ایجاد میگردد. لذا براساس نتایج این تحقیق عمق کارگذاری ‮‭40‬ سانتیمتر برای لوله های آبیاری قطره ای زیرسطحی با فاصله ‮‭75‬ سانتیمتری قطره چکان ها از یکدیگر با دبی ‮‭3/5‬ لیتر بر ساعت در خاک لومی پیشنهاد میگردد. واژه های کلیدی: پروفیل رطوبتی، آبیاری قطره ای ، زیر سطحی ، بافت خاک