برنامه راهبردی افزایش کمی وکیفی پایدار تولید گوشت قرمز

محصولات دامی علاوه بر تامین نیاز غذایی انسان و ایجاد امنیت غذایی جامعه، از طریق ایجاد درآمد نقشی اساسی در توسعه اقتصادی کشاورزان و دامداران بعهده دارند. این محصولات شامل شیر، گوشت، تخم مرغ، محصولات جانبی قابل استفاده برای انسان مثل انواع آلایش خوراکی ( دل، جگر،کله و پاچه و ...)، چرم، پوست، استخوان، محصولات استخوانی، پشم، مو، کرک و کود دامی است. فراوری و بازاریابی این محصولات نیز ارزش اقتصادی و نقش آنها را دراقتصاد ملی چندین برابر می کند. گوشت قرمز یکی از منابع تامین کننده پروتیین حیوانی است و نقشی اساسی در ایجاد امنیت غذایی و تغذیه سالم جامعه بعهده دارد. میزان مصرف گوشت قرمز یکی از شاخص های سلامتی و توسعه یافتگی جامعه محسوب می شود. این محصول جایگاه خاصی در رژیم غذایی انسان دارد و حاوی اسیدهای آمینه ضروری مورد نیاز بدن بوده و بدلیل دارا بودن مواد معدنی قابل جذب برای فعالیتهای حیاتی بدن مانند آهن و روی و انواع ویتامین های گروه ‭B ‬و ویتامینهای محلول در چربی، می توان آنرا در زمره کامل ترین مواد غذایی طبقه بندی نمود.یکی از دلایل مهم شیوع کم خونی در ایران کمبود آهن، روی و ویتامین ‮‭12‬ ‭B ‬می باشد که مهمترین منبع آن گوشت قرمز است. افزون بر این ، برخلاف تصور عمومی مبنی بر مضرات گوشت قرمز برای سلامت قلب و عروق، پژوهشهای سالهای اخیر نشان داده که ماده مغذی کوآنزیم کیو‮‭10‬ ‭ ( CoQ‬‮‭10‬ )که مهمترین منبع آن گوشت قرمز و جگر می باشد، ماده ای ضروری برای انجام فعالیت طبیعی قلب بوده و از ناتوانی های قلبی پیشگیری می کند. لذا مصرف کافی گوشت قرمز کم چربی حتی در سنین پیری ضروری می باشد. فشارهای ناشی از افزایش جمعیت و مشکلات اکولوژیکی مربوط به آن، افزایش راندمان تولید با بهره گیری از دانش و فناوری مناسب در تولید وعرضه گوشت را طلب می نماید. توسعه اقتصادی کشور و گسترش شهر نشینی، مصرف روز افزون انواع غذاهای گوشتی فرایند شده را بدنبال داشته و بر لزوم تولید پایدار گوشت در کشور دلالت دارد. برای این مسیله مهم، باید تدابیر ویژه اتخاذ و با هدف تولید مناسب، مرغوب و با راند مان مطلوب، مسایل متعدد پرورش، پروار بندی، کشتار، فرآوری، جابجایی، ذخیره سازی و توزیع گوشت، مورد توجه قرار گرفته و شیوه های اصولی علمی و فنی برای آنها بکار گرفته شود. اگر چه در ارتباط با مقدار نیاز روزانه به انواع گوشت و گوشت قرمز نظرات گوناگونی در بین متخصصان و کارشناسان تغذیه وجود دارد و برخی بر این عقیده اند که می شود بدون مصرف گوشت هم زندگی کرد و برای شاهد مدعای خود افراد گیاه خوار را معرفی می کنند، ولی عده بسیاری عقیده دارندکه مصرف گوشت بر سلامت و کیفیت زندگی می افزاید. بر اساس جداول استاندارد غذایی موجود، حداقل نیاز غذایی روزانه یک فرد به پروتیین حدود یک گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن می باشد. بر این اساس برای یک انسان ‮‭75‬ کیلوگرمی در روز بطور متوسط ‮‭75‬ گرم پروتیین (حیوانی و نباتی) مورد نیاز است و در صورت تامین نصف این مقدار از منابع حیوانی، ‮‭37/5‬ گرم پروتیین حیوانی در روز نیاز است. بر همین اساس در اهداف کم ی قانون برنامه چهارم برای این منظور میزان ‮‭29‬ گرم پروتیین حیوانی تعیین و در بسته پیشنهادی امنیت غذایی برنامه پنجم ارتقای این عدد به میزان ‮‭34‬ گرم به عنوان یک هدف کمی مورد توجه قرار گرفته است. اگر ‮‭25‬ درصد مقدار مذکور ازگوشت قرمز تامین شود، با احتساب متوسط ‮‭18‬ درصد پروتیین درگوشت قرمز انواع دامها، حداقل گوشت قرمز مورد نیاز روزانه یک فرد ‮‭75‬ کیلویی ‮‭47/ 22‬ گرم برابر یا ‮‭17/24‬ کیلو گرم(گوشت لخم) در سال خواهد بود و این در حالی است که بسیاری از متخصصان تغذیه بر این باورند که بهتر است مقدار پروتیین بیشتری در روز مصرف گردد تا در مواقعی نظیر بیماری، فعالیت زیاد و غیره نیازهای پروتیینی بدن تامین گردد. به منظور تامین نیاز عمده کشور به گوشت قرمز با تکیه بر امکانات و استعدادهای موجود محیطی و اکولوژیکی داخلی، اعم از منابع طبیعی، منابع دامی، سرمایه گذاری های انجام شده و نیروی انسانی متخصص و کار آزموده در بازه زمانی ‮‭1388‬ تا ،‮‭1404‬ برنامه راهبردی افزایش کمی و کیفی پایدار تولید گوشت قرمز کشور تدوین گردیده وچنانچه آهنگ رشد جمعیت کشور مشابه سال ‮‭1390‬ باشد، بر اساس پیش بینی های این برنامه، دستیابی به تولید سرانه ‮‭18/70‬ کیلوگرم گوشت قرمز(لاشه) میسر خواهد بود. تولید گوشت قرمز و تدوین استراتژیهای برنامه راهبردی آن را نمی توان فارغ از دیگر منابع تامین کننده غذای مورد نیاز جمعیت انسانی کشور شامل غلات، لبنیات، حبوبات، گوشت طیور، تخم مرغ، آبزیان و .... به انجام رسانید. عمده محصولات زراعی، باغی و دامی در اختصاص و مصرف منابع پایه (آب و خاک) و سرمایه، رقیب همدیگر هستند. لذا با توجه به اولویت های کلان کشور و نقش و اهمیت هر کدام از آنها در تامین امنیت غذایی، حفظ اشتغال، مزیت های نسبی و ... باید به تخصیص منابع به آنها پرداخت و در غایت بهره وری و حفظ و پایداری تولید از آنها بهره جست. هم اکنون در ایران گوشت قرمز مصرفی از گوسفند، بز، گاو، گاومیش و شتر تامین می گردد. با توجه به شرایط خاص کشور در ارتباط با تامین خوراک دام و وضعیت مراتع و چراگاه های موجود، توسعه دامپروری کشور با تکیه بر افزایش تعداد دام با محدودیت جدی مواجه است. لذا برنامه های توسعه ای باید با در نظر گرفتن این عامل محدود کننده یعنی تامین خوراک دام طراحی و تدوین شود. اکنون بیش از نیمی از تولید گوشت قرمز کشور از پرورش گوسفند و بز و دیگر دامهای متکی بر مرتع تامین می شود و در شرایط فعلی تولید اقتصادی این دامها برای دامداران به میزان بسیار زیادی وابسته به مراتع و چراگاه های طبیعی است، زیرا عملا و در ظاهر بهایی برای آن نمی پردازند. مراتع و چراگاههای موجود به علت سو مدیریت و چرای بی رویه یا کاملا تخریب شده و یا در حال تخریب می باشند. بنا براین کاهش تعداد دامهای وابسته به مراتع با حفظ و یا حتی افزایش میزان تولی