تاثیر روش های خاک ورزی بر راندمان مصرف مواد اصلاح کننده در خاک های سدیمی و شور

این پروژه در مهاباد در قالب یک طرح آماری اسپلیت پلات مورد مطالعه قرار گرفت. تیمارهای آزمایش شامل سه نوع خاکصورزی (شخم معمولی، شخم عمیق و زیرشکن) در کرتصهای اصلی، سه مقدار اسید سولفوریک تجاری (صفر، ‮‭50‬ درصد و ‮‭100‬ درصد نیاز گچی ‭(GR) ‬خاک) به ترتیب معادل ‮‭50 5‬‭.A‬0=، ‮‭13‬‭A= ‬و ‮‭26‬A1= تن در هکتار اسید سولفوریک در کرتصهای فرعی با سه تکرار در بهار ‮‭1388‬ اجرا شد. این پروژه در نظر آباد با استفاده از طرح آماری فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه نوع خاکصورزی شامل شخم معمولی ( ‮‭15‬ سانتیصمتر) شخم عمیق (‮‭25‬ سانتیصمتر) و زیرشکن ( با تیغه ریپر به عمق ‮‭40‬ سانتیصمتر)، سه سطح اسید سولفوریک تجاری شامل (‮‭25‬ درصد، ‮‭50‬ درصد و ‮‭100‬ درصد نیاز گچی ‭(GR) ‬خاک، به ترتیب معادل ‮‭6.50/5‬‭A.‬‮‭25‬= ، ‮‭13‬‭A= ‬و ‮‭26‬A1= تن در هکتار اسید سولفوریک،) و دو مقدار کود دامی ( ‮‭30‬ و ‮‭50‬ تن در هکتار) و یک تیمار شاهد ‭ ( = C ‬بدون مصرف ماده اصلاح کننده) با سه تکرار در کرتهای ‮‭10‬ مترمربعی با مدیریت آبیاری کرتی با کشت سورگوم رقم اسپید فید در بهار ‮‭1389‬ اجرا شد. نتایج آزمایش در نظر آباد نشان داد که تیمار کود دامی به میزان ‮‭50‬ تن در هکتار با بیش از ‮‭51‬ تن در هکتار علوفه تر بیشترین عملکرد آماری را به خود اختصاص داده بود که با بهترین تیمار مصرف اسید سولفوریک، حدود ‮‭11/5‬ تن در هکتار و با شاهد (عدم مصرف مواد اصلاح کننده ) حدود ‮‭23/1‬ تن در هکتار در سطح 1 در صد اختلاف عملکرد داشت. ارتفاع سورگوم در تیمارکود دامی به میزان ‮‭50‬ تن در هکتار و تیمارهای مصرف اسید سولفوریک نسبت به شاهد در سطح 1 در صد معنی دار بود. ولی اختلاف بین آنها از نظر آماری معنیصدار نبود. همچنین بین تیمارهای اسید سولفوریک و تیمار‮‭30‬ تن در هکتار کود دامی اختلاف قابل ملاحظهصای دیده نشد. نتایج شمارش باکتریصها نشان داد جمعیت میکروبی خاک در تیمارکود دامی به میزان ‮‭50‬ تن در هکتار و تیمارمصرف اسید سولفوریک به میزان ‮‭6/5‬ تن در هکتار به ترتیب برابر ‮‭106‬ا‮‭14/3‬ و ‮‭106‬ا‮‭10/3‬ بودند که نسبت به هم و نسبت به تیمار شاهد (با‮‭106‬ا‮‭6/2‬ باکتری) دارای اختلاف معنی دار (‮‭0/01‬‭P<) ‬بوده و جمعیت میکروبی خاک را به ترتیب ‮‭56/6‬ و ‮‭39/8‬ درصد افزایش داده است. تیمارهای شخم عمیق و شخم سطحی از نظر عملکرد علوفه تر، ارتفاع سورگوم و جمعیت میکروبی درگروه اول (گروه برتر) و تیمار زیر شکن در گروه دوم قرار داشت. به طور کلی مقایسه هزینه خرید، حمل و توزیع کود دامی و اسید سولفوریک در منطقه نظر آباد نشان داد که هزینه انجام شده برای مصرف ‮‭50‬ تن در هکتار کود دامی در همان کشت اول مستهلک می شود. مصرف اسید سولفوریک در مقایسه با مصرف کود دامی مقرون به صرفه نبوده و هزینه آن سه برابر میصباشد. نتایج آزمایش در مهاباد نشان داد که از نظر عملکرد علوفه تر سورگوم، تیمار شخم عمیق به همراه مصرف اسید سولفوریک به میزان گچ مورد نیاز ‭(A‬1‭DP) ‬مناسبترین تیمار شناخته شده است. مصرف اسید سولفوریک و روش های خاک ورزی تغییرات قابل ملاحظه ای در درصصصص صد سدیم تبادلی خاک به وجود نیاوردند. با افزودن اسید بیشتر واکنش خاک اسیدی-تر شده است لیکن این افزایش معنی دار نیست. جمعیت میکربی در تیمار مصرف اسید سولفوریک به میزان ‮‭100‬در صد نیاز گچی ‭(A‬1 ) بیش از سه برابر تیمار شاهد بوده و جمعیت میکربی با شخم عمیق که اکسیژن بیشتری در محیط خاک به وجود آورده است حدود پنج برابر شخم با زیر شکن بوده است. مشکل سله بندی این خاک که به دلیل وجود سدیم بسیار زیاد در لایه سطحی بافت بسیار سنگین خاک حادث شده و سبب ناپایداری ساختمان خاک گردیده است. در این شرایط کشت سورگوم علوفهصای به منظور اصلاح این قبیل خاکصها با استفاده از اسید سولفوریک و عملیات خاکصورزی بی فایده است و نیاز به مصرف مواد آلی فراوان دارد. نتایج این آزمایش در دو منطقه نشان داد که اولا اصلاح ویژگیصهای فیزیکی خاک های سدیمی شور و سدیمی بر اصلاح شیمیایی آن رجحان داشته و بایستی در اولویت اقدام اجرایی قرار گیرد. موضوع اصلاح ویژگیصهای فیزیکی خاک با کود دامی فراوان، از نظر هزینه ارزانتر، و از نظر مصرف سهل تر از استفاده از مواد شیمیایی مانند مصرف اسید سولفوریک است. ثانیا به دلیل حساسیت زیاد سورگوم به سله بندی خاک، بایستی از کشت آن در خاکهای بسیار سنگین رس سیلتی خودداری نمود و دو آبیاری اولیه را در خاک های متوسط و سنگین بافت با فاصله کم انجام داد. واژه های کلیدی: اصلاح خاک، خاک ورزی ، کود دامی، سورگوم ، خاکهای شور و سدیمی، اسید سولفوریک، نظر آباد