مطالعه و بررسی ایجاد شرکت های زایشی در سازمان های پژوهش و فناوری

اخیرا تشکیل شرکت های زایشی پژوهشی، یعنی ایجاد یک شرکت جدید براساس دستاوردهای علمی و فناوری در سازمان های پژوهشی و توسعه فناوری به عنوان یکی از مهم ترین الگوهای تجاری سازی، سیاست گذاری در سطوح سازمان، ناحیه و ملی مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. این موضوع برای سازمان های پژوهش و فناوری که عموما به عنوان پل بین بخش پژوهش و بخش تولید و بازار عمل می کنند دارای اهمیت بیشتری است، زیرا این نوع سازمان ها بیشتر در معرض فرصت هایی هستند که قابلیت ایجاد شرکت زایشی دارند. هدف این گزارش مطالعه تشکیل شرکت های زایشی در سازمان های پژوهش و فناوری و بررسی نحوه انجام آن در منتخبی از این سازمان ها به منظور استفاده در پژوهشکده مهندسی بوده است، بنابراین در بخش اول با توجه به نبود ادبیات غنی در منابع فارسی به طور نسبتا مفصلی به بررسی مفهوم شرکت های زایشی، سازمان های پژوهش و فناوری و چگونگی مراحل تشکیل شرکت های زایشی پژوهشی پرداخته شده است. در بخش دوم، ضمن آشنایی مختصر با هفت سازمان پژوهشی و فناوری ‭SINTEF‬، ‭TNO‬، ‭TEF‬، ‭ITRI‬، ‭Battelle‬، ‭VTT‬، ‭IMEC‬، ‭FHG ‬نحوه تشکیل شرکت زایشی در آنها بررسی شده است. این بررسی نشان می دهد که کلیه این سازمان ها با ایجاد یک شرکت تجاری، یا موسسه غیرانتفاعی یا شرکت سرمایه گذاری مخاطره پذیر و اتخاذ برخی سیاست ها و مقررات قانونی و حقوقی ، ساز و کارهای خاصی را برای ایجاد شرکت های زایشی به خدمت گرفته اند. پژوهشکده مهندسی نیز در گذشته اقدام به ایجاد برخی شرکت های زایشی کرده است، اما این روند ادامه نیافته است. پیشنهاد این مطالعه ایجاد سازوکارهای ساختاری و نیز تدوین مقررات خاص برای ایجاد شرکت زایشی است. اولین قدم در این راه می تواند ایجاد سازوکاری برای جمع آوری ایده های با قابلیت تجاری و نیز به کارگیری روش های ساده تر تجاری سازی مانند واگذاری حق الامتیاز دانش فنی باشد. بدیهی است که عملیاتی و اجرایی کردن این کار نیازمند مطالعات تکمیلی و وارد شدن در جزییات است. کلید واژه ها: شرکت های زایشی، سازمان های پژوهش و فناوری، تجاری سازی، سیاستگذاری پژوهش و فناوری