بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری تکمیلی بر عملکرد دانه و کارایی مصرف آب ارقام مختلف گندم در کرمانشاه

با توجه به اینکه ایران از جمله کشورهایی است که از نظر منابع آب در وضعیت بحران شدید آبی قرار دارد و عمده مصرف آب به منظور تولیدات کشاورزی می باشد، بنابراین اهمیت کارایی استفاده از این منبع کاملا مشخص می باشد. به منظور بررسی کارایی مصرف آب ارقام متفاوت گندم در شرایط مختلف آبیاری تکمیلی این پروژه در قالب طرح آزمایشی اسپلیت پلات بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود طی سال زراعی ‮‭1389-90‬ اجرا گردید. فاکتور آبیاری تکمیلی با شش سطح (1- بدون آبیاری، 2- یک بار آبیاری در مرحله شروع ساقه رفتن، 3- یک بار آبیاری در زمان ظهور گل آذین، 4- یک بار آبیاری در زمان شروع پر شدن دانه، 5- دو بار آبیاری شروع ساقه رفتن و ظهور گل آذین ، 6- آبیاری تکمیلی کامل(چهار بار آبیاری (شروع ساقه، ظهور گل آذین، دو بار در پر شدن دانه) ) در کرت های اصلی و فاکتور رقم با سه سطح (1- ریژاو، 2- کراس البرز و 3- پیشتاز) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اکثر صفات مورد بررسی از جمله ارتفاع بوته، روز تا رسیدگی،عملکرد بیولوژیک و اجزا عملکرد تحت تاثیر فاکتورهای مورد بررسی و یا اثر متقابل آن ها قرار گرفتند. مقایسه میانگین سطوح مختلف آبیاری تکمیلی نشان داد که آبیاری تکمیلی کامل با میانگین ‮‭3245‬ کیلوگرم در هکتار بیشترین و بدون آبیاری با میانگین ‮‭1525‬ کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را تولید نمودند. اثر متقابل فاکتورها نیز بر عملکرد دانه معنی دار بود و دو رقم کراس البرز و ریژاو روند کاملا مشابهی را در سطوح مختلف آبیاری تکمیلی از خود نشان دادند، ولی رقم پیشتاز در تیمارهای بدون آبیاری، تک آبیاری ها و دو بار آبیاری عملکرد پایین تری از دو رقم دیگر داشت در حالی که در آبیاری تکمیلی کامل عملکرد بیشتری نسبت به دو رقم دیگر تولید نمود. با محاسبه شاخص بهره وری آب مصرفی از طریق نسبت عملکرد دانه به آب مصرفی(بارش + آبیاری) مشخص شد که بیشترین میزان شاخص بهره وری مصرف آب در دوبار آبیاری و بیشتر به دست آمد و کمترین مقدار آن در شرایط دیم و یک بار آبیاری در پر شدن دانه حاصل گردید، که می تواند به دلیل تنش خشکی شدید وکاهش میزان بارندگی (بیش از ‮‭100‬ میلی متر ) نسبت به میانگین بلند مدت منطقه باشد.به طور کلی رقم های ریژاو و کراس البرز دارای شاخص بهره وری بیشتری نسبت به رقم پیشتاز بودند. واژه های کلیدی: آبیاری تکمیلی، شاخص بهره وری آب، گندم، رقم، دیم، عملکرد دانه