بررسی شناسایی منابع مقاومت به سپتوریوز برگی گندم در گندمهای نان ایرانی

قارچ ‭Septoria tritici ‬با فرم جنسی ‭Mycosphaerella graminicola ‬یک قارچ آسکومیست هتروتال دوقطبی بوده و در بین عوامل بیماریزای گندم اخیرا به عنوان یک بیماری مهم گندم در ایران مطرح شده است. باتوجه به اهمیت روزافزون این بیماری و نیاز به تحقیقات وسیعصتر ودقیقصتر بر روی جدایهصهای ایرانی این قارچ، تحقیق حاضر با هدف بررسی تفاوت ژنتیکی جدایهصها با استفاده از نشانگر ‭RAPD‬، بررسی تفاوتصهای پرآزاری و ناپرآزاری جدایهصها و ارزیابی مقاومت اختصاصی لاینصهای گندم بومی ایرانی نسبت به 5 جدایه قارچ ‭M. graminicola ‬انجام گردید. نتایج تجزیه و تحلیل دادهصهای حاصل از الگوهای باندی ‭RAPD-PCR ‬بر روی ‭DNA ‬جداشده از 6 جدایه نشان داد که از مجموع ‮‭88‬ باند تولید شده بیش از ‮‭80‬ درصد باندها به صورت پلیصموصفورف می-باشند که این نشان دهنده تفاوت بالای ژنتیکی جدایهصهای مذکور است. نتایج آزمایشات پرآزاری و ناپرآزاری 6 جدایه بر روی ‮‭12‬ ارقام افتراقی نشان داد که جدایه ‮‭2158‬ دارای بیشترین میزان پرآزاری نسبت به سایر جدایهصها میصباشد، به طوری که تنها رقم ‭Arina ‬که دارای ژن مقاومت ‭Stb‬‮‭15‬ است، در برابر این جدایه مقاوم بوده و سایر ژنصها در مقاومت به این جدایه موثر نمیصباشند. در نقطه مقابل آن جدایه ‮‭2168‬ بوده که نسبت به سایر جدایهصها دارای کمترین میزان پرآزاری روی ارقام افتراقی بود، به طوری که این جدایه تنها روی رقم ‭Es. Federal ‬که حاوی ژن ‭Stb‬7 است پرآزار میصباشد. این رقم نه تنها در برابر جدایه ‮‭2168‬ بلکه در برابر هیچکدام از جدایهصهای ایرانی مقاوم نمیصباشد. نتایج، بیانگر اختلاف زیاد پرآزاری و نا پرآزاری بین جدایهصهای ایرانی و خارجی قارچ میصباشد. مقایسه دندروگرام تجزیه خوشهصای دادهصهای حاصل از آزمایشات پرآزاری و ناپرآزاری جدایهصها بر روی ارقام افتراقی با دندروگرام حاصل از دادهصهای حاصل از آزمایشات ‭RAPD-PCR ‬نشان دادکه گروهبندی با استفاده از نشانگرمولکولی مذکور از الگوی گروهبندی آزمایشات پرآزاری و ناپرآزاری تبعیت نمیصکند و بنابراین نمیصتوان با استفاده از این نشانگر قرابت جدایهصها را از لحاظ الگوی پرآزاری پیشصبینی کرد. نتایج آزمایشات ارزیابی مقاومت تعداد ‮‭50‬ لاین گندم به 5 جدایه سپتوریوز برگی گندم نشان داد که اکثرلاینصها نسبت به تمامی جدایه ها حساس میصباشند و تنها تعداد کمی از آنها نسبت به بعضی از جدایهصها واکنش اختصاصی مقاومت نشان میصدهند. نتایج این آزمایشات نشان داد که از میان این لاین-ها، لاینصهای شماره ،‮‭25 7‬ و‮‭40‬ نسبت به اکثر جدایهصها مقاوم میصباشند. واژهصهای کلیدی: سپتوریوز برگی، ارقام افتراقی، نشانگر ‭RAPD‬، الگوی پرآزاری