بررسی روش شناسی اعمال تنش خشکی در چغندرقند

بحران آب به عنوان عامل اصلی محدودیت زراعت در تمام مناطق خشک و نیمه خشک مطرح می باشد. حساسیت گیاه در تمام مراحل رشد و نمو و همچنین ارقام مختلف در مقابل تنش خشکی، یکسان نیست. لذا به منظور ارزیابی ژرم پلاسم های مختلف جهت تهیه ارقام مقاوم به خشکی نیاز به یک روش اعمال تنش خشکی می باشد. بدین منظور هشت تیمار آبیاری و چهار ژنوتیپ در قالب آزمایش کرت های خرد شده در چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفت. هشت تیمار آبیاری با استفاده از دو روش آبیاری نشتی و قطره ای پس از ‮‭30‬ (به غیر از نشتی)، ،‮‭130 80‬ و ‮‭180‬ میلی متر تبخیر از تشتک کلاس ‭A ‬در قالب طرح آماری بلوک کامل تصادفی در کرت اصلی و چهار ژنوتیپ ،‮‭7112‬ ‭BP ‬کرج، ‭BP ‬مشهد و ‭BP(I‬‮‭13‬‭*A‬‮‭1.37‬) در قالب طرح آماری مربع لاتین به منظور ایجاد شرایط یکنواخت آبیاری برای تمامی ژنوتیپ ها در کرت فرعی قرار گرفتند. این تحقیق طی سال های ،‮‭87 86‬ و ‮‭88‬ در ایستگاه اکباتان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان و ایستگاه مهندس مطهری موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند کرج انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب در همدان نشان داد که تفاوت بین تیمار های مختلف آبیاری برای آلکالیته معنی دار بود. تفاوت بین آبیاری درمحیط(سال) برای تمامی صفات کمی وکیفی معنی دار بود. بین چهار ژنوتیپ از لحاظ نیتروژن، آلکالیته، درصد ضریب استحصال و درصد قند ملاس تفاوت معنی داری مشاهده شد. اثر متقابل آبیاری وارقام در هیچیک از صفات معنی دار نبود. نتایج تجزیه مرکب در کرج نشان داد که تفاوت بین تیمار های مختلف آبیاری برای عملکرد ریشه، قند وقند قابل استحصال در سطح %1 معنی دار بود. همچنین بین تیمار های مختلف آبیاری از نظر میزان پتاسیم، نیتروژن مضره ودر صد قند ملاس ریشه، تفاوت معنی داری مشاهده شد. تفاوت بین آبیاری درمحیط(سال) برای عملکرد ماده خشک ریشه، درصد قند، درصد قند قابل استحصال میزان سدیم، نیتروژن مضره و آلکالیته، در عصاره ریشه چغندر قند معنی دار بود. بین چهار ژنوتیپ واثر متقابل آبیاری وارقام در هیچیک از صفات تفاوت معنی داری مشاهده نشد. می توان تنش آب را به دو روش دور آبیاری با شدت های مختلف (از جمله آبیاری تیپ ونشتی ‮‭180‬ میلی متر) و مقدار آب (آبیاری تیپ ‮‭30‬ میلی متر%‮‭50‬ )، اعمال نمود. نتایج این تحقیق نشان داد که درصد کاهش عملکرد کمی چغندرقند در شرایط تنش رطوبتی اعمال شده با روش آبیاری تیپ نسبت به نشتی با دور آبیاری مشابه، بیشتر بود. همچنین نتایج نشان داد که درصد کاهش عملکرد کمی چغندرقند به اعمال تنش رطوبتی در تیمار مقدار آب (آبیاری تیپ ‮‭30‬ میلی متر%‮‭50‬ ) نسبت به دور آبیاری، شدیدتر بود. لیکن تغییرات صفات کیفی چغندرقند به تیمارهای تنش رطوبتی از قاعده ونظم مشخصی بر خوردار نبود. پس می توان در نهایت روش آبیاری تیپ ‮‭30‬ میلی متر %‮‭50‬ ودر مرحله بعد تیپ ‮‭180‬ میلی متر جهت اعمال تنش خشکی موثر به منظور ارزیابی وغربال کردن مواد اصلاحی جهت برنامه تهیه ارقام مقاوم به خشکی، معرفی وتوصیه نمود. 2- واژه های کلیدی: چغندرقند، فاکتور حساسیت محصول، آبیاری قطره ای، آبیاری نشتی وتنش