بررسی فنولوژی، مورفولوژی و مشخصه های رویشی ارقام مختلف صنوبر در کلکسیون پایه مادری (استان مرکزی)

کلکسیون پایه مادری با استفاده از ‮‭70‬ رقم از گونهصها وکلن ها و کولتیوارهای مختلف صنوبر در سال ‮‭1389‬ در ایستگاه مرحوم مهندس یونسی(خسبیجان) استان مرکزی احداث گردید. در این کلکسیون از هرکلن به تعداد 9 اصله نهال یک ساله به صورت گروهی 3ا3 و به فواصل 3ا3 متر (ارقام تاج بسته) و 3ا4 متر (ارقام تاج باز) کاشته شد. بررسی های انجام گرفته در این کلکسیون شامل اندازه گیریصهای کمی ( قطر برابرسینه، ارتفاع، قطر تاج، سطح مقطع تاج، زنده مانی درختان) و ثبت پدیدهصهای حیاتی (فنولوژی) شامل باز شدن جوانه برگ و خزان برگها بهصطور سالیانه انجام گردید. ضمنا در طول هر فصل رویش عملیات داشت نیز شامل آبیاری، وجین علف های هرز و هرس درختان انجام گرفته است. مطالعات فنولوژی صنوبرها طی سالهای مختلف نشان داد که فعالیت حیاتی در محدوده زمانی اواخر اسفندماه شروع شده و از اوایل تا اواخر آذر ماه خاتمه یافته است. ظهور پدیده های حیاتی در گونه ها و کلن های مختلف در زمان های متفاوتی انجام و اختلاف زمانی بین ظهور این پدیده ها از چند روز تا چند هفته متغی ر بوده است. ظهور این پدیده ها در سال های مختلف نیز بسته به دمای هوا در زمان های متفاوتی انجام گردیده است. آغاز فعالیت های حیاتی در ابتدای فصل رویش تابع درجه حرارت هوا می باشد ولی پدیده ی خزان بیشتر تحت تاثیر فتوپریود و دماهای حداقل بوده و با کوتاه شدن طول روز و کاهش دما از اواسط مهرماه با تغییر رنگ و ریزش برگ ها آغاز شده است. از میان مجموعه ارقام بررسی شده کلن های‮‭154.62‬ ‭Populus nigra ‬و‮‭488‬ ‭Populus euramericana ‬و ‮‭149.62‬ ‭Populus nigra ‬با میانگین ‮‭7/5‬ و ‮‭6/64‬ و ‮‭6/39‬ متر بیشترین رشد ارتفاعی و کلن های ‭Populus x Alborze‬2 و ‮‭127.62‬ ‭Populus nigra ‬و ‮‭154.62‬ ‭Populus nigra ‬با میانگین ‮‭7/42‬ و ‮‭6/41‬ و ‮‭6/39‬ سانتی متر بیشترین رشد قطری را داشته اند. از نظر ابعاد تاج، کلن های ‮‭476‬ ‭Populus euramericana ‬و‮‭488‬ ‭Populus euramericana ‬با میانگین سطح مقطع تاج ‮‭7/77‬ و ‮‭5/86‬ مترمربع، گسترده ترین و کلن ‮‭75/9‬ ‭Populus nigra ‬با میانگین ‮‭0/55‬ مترمربع از بسته ترین تاج برخوردار بوده اند. بیشترین میزان زنده مانی را صنوبرهای گروه‭Populus nigra ‬با‮‭100‬ درصد درختان سبز داشته اند و ارقام گروه های‭Populus deltoides ‬با ‮‭72/22‬ از کمترین درصد زنده مانی برخوردار بوده اند. کلید واژه : صنوبر، کلکسیون، فنولوژی، مورفولوژی، رویش، استان مرکزی.