ارزیابی عکس العمل رقم های تجارتی متداول چغندرقند به کم آبیاری (پروژه خاص)

کمبود منابع آب آبیاری و بیماری ریزومانیا دو عامل عمده کاهش عملکرد در مزارع چغندرقند ایران هستند. هرساله بذور ارقام تجارتی متنوعی توسط شرکتهای خارجی و ایرانی که بسیاری از آنها دارای انواع مختلف مقاومت به بیماری خصوصا بیماری ریزومانیا دارند، جهت کشت در اختیار کشاورزان قرار می گیرد. از آنجا که بدلیل پیچیدگی صفت مقاومت به خشکی، مراحل اصلاحی بهبود مقاومت به خشکی در ارقام چغندرقند به کندی پیش می رود، لذا معرفی و استفاده از ارقام پرمحصول از بین این ارقام رایج در شرایط کم آبیاری می تواند در کاهش مصرف آب تاثیر گذار باشد. برای نیل به این هدف واکنش 30 رقم تجارتی رایج به بطور توام نسبت به کم آبیاری و ریزومانیا در سال های 1395 و 1396 در شرایط غیر آلوده (کرج)، و آلوده (مشهد و میاندوآب) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرقت. روش آبیاری نشتی و دور آبیاری بعد از دو آب اولیه جهت جوانه زنی و سبز کردن براساس تبخیر 180 میلی متر از طشتک کلاس A بود. نمره رنگ، نمره پژمردگی و نمره پیری برگ در اواسط فصل رشد و همچنین شاخص شدت بیماری به ریزومانیا در زمان برداشت ارزیابی شد. عملکرد ریشه و درصد قند نیز در زمان برداشت اندازه گیری شد. علاوه براین صفات، بهره وری آب مصرفی(WUE) و شاخص برتری (Pi) ارقام محاسبه و ارزیابی شد. در این آزمایشات حدود 30 درصد، مصرف آب در مقایسه با مزارع شاهد کاهش داشت. نتایج نشان داد که ترتیب ارقام از نظر مقدار عملکرد قند در شرایط آلوده با شرایط غیر آلوده بایکدیگر تفاوت دارد. در شرایط آلودگی به بیماری نمره رنگ برگ و شاخص شدت بیماری با عملکرد شکر به ترتیب دارای همبستگی مثبت و منفی معنی داری (P˂ 0.01) بودند. در شرایط غیر آلوده به بیماری نمره پژمردگی و پیری همبستگی منفی و معنی داری (P˂ 0.05) با عملکرد قند داشتند. در حالیکه درشرایط آلوده به بیماری همبستگی عملکرد قند با نمره پژمردگی و پیری برگ منفی ولی به ترتیب غیر معنی دار (P> 0.05) و معنی دار (P˂ 0.01) بود. بای پلات تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد در بین 30 رقم تجارتی ارقام Antek، Baloo، BTS233، Dorothea، Isabella، Laetitia، Lorquet، Palma، Perfekta، Shokoofa وToucan از بهره وری مصرف آب آبیاری و عملکرد قند بالا و در عین حال از شاخص برتری مناسبی برخوردار بودند.کلمات کلیدی: تجزیه به مولفه های اصلی، چغندرقند، رقم، شاخص برتری، عملکرد قند، کارایی مصرف آب آبیاری، کم آبیاری