بررسی اثرات متقابل گرده مادگی در شرایط سلفینگ در ارقام سیب گزینش شده با سطوح مختلف خودسازگاری (فاز 3)

در پروژه فاز اول، طی آزمایشات 3 ساله ارقام و ژنوتیپ های امیدبخش موجود در کلکسیون ارقام تجارتی سیب در کرج از نظر بررسی قدرت خودسازگاری با اعمال تیمارهای خودگرده افشانی در شرایط باغبررسی و تعداد 47 رقم و ژنوتیپ خودسازگار شناسایی شدند. در فاز دومپروژه ، در سطح ملکولی اقدام به شناسایی عوامل مسیول خودناسازگاری این ارقام یعنی پروتیین های اس-رایبونوکلیاز(S_RNase) به منظور پی بردن به اس- ژنوتایپ گردید. لذا DNA ژنومی آنان استخراج شد و توسط PCR به کمک آغازگرها قطعات مشخصی از آلل های مورد نظر تکثیر شدند و حتی الامکان ژنوتیپ آن ها مشخص گردید. آزمایش های پروژه در فاز سوم، در شرایط باغ و نیز شرایط آزمایشگاه توسط میکروسکوپ فلورسنت صورت گرفت. سال 1393، در اولین مرحله شروع پروژه، با استفاده از نتایج تحقیقات قبلی در شرایط باغ اقدام به تعیین درصد میوه بندی گروهی از ارقام سیب در تیمارهای خودگرده افشانی دستی در سطوح مختلف خودسازگاری با اولویت ارقام با خودسازگاری بالا گردید.آزمایش ها به صورت دوجانبه باغی و آزمایشگاهی صورت گرفت. در شرایط باغ گروهی از ارقام انتخابی خودسازگار که در سال آور هستند انتخاب و 6 شاخه بارور از هر رقم در اوایل مرحله بادکنکی کیسه زنی شدند. سه شاخه نیز به عنوان گرده افشانی آزاد اتیکت زنی انتخاب شدند. به منظور تهیه گرده اقدام به برداشت گل ها قبل از شکوفایی از هر رقم گردید.در مرحله تمام گل، شاخه های انتخابی در تیمار خودگرده افشانی دستی با گرده خودی تلقیح شدند. به منظور تعیین درصد میوه بندی، تعداد گل و میوه های تشکیل شده در هر شاخه در مقاطع زمانی سه گانه شاملده روز پس از پایان گلدهی، مرحله ریزش خرداد و نیز در زمان بلوغ فیزیولوژیک شمارش گردید. در سال دوم آزمایش، وقوع کولاک و طوفان های شدید موجب خسارت به کیسه ها و ریزش بیش از حد میوه ها شد و بنابراین در این سال بیشتر به پردازش تصاویر تمرکز شد. با تصویب کمیته فنی پژوهشکده پروژه یک سال تمدیدشد.در سال سوم (1395) به منظور جلوگیری از اتلاف نمونه ها به دلیل بارش های شدید و متوالی اقدام به تهیه شاخه های گلده به تعداد 3 تا 5 شاخه از 23 رقم خودسازگار گردید. شاخه ها به محل آزمایش منتقل شدند و پس از تهیه گرده در شرایط محیط آزمایشگاه، عملیات خودگرده افشانی دستی انجام شد. جهت بررسی رفتار لوله گرده در تعامل با آنزیم های ترشحی از سوی مادگی برای مطالعه تحت میکروسکوپ فلورسنت، تعدادی از نمونه های میوه چه های ارقام خودبارورشده و نیزگرده افشانی آزاد 72 تا 96 ساعت پس از انجام سلفینگ و گرده افشانی در محلول فیکساتور قرار داده شدند و تا زمان مطالعه داخل یخچال 4 درجه سانتیگراد نگهداری شدند.درصد میوه بندی شاهد آزاد گرده افشانو درصد تشکیل میوه در شاخه های خودتلقیح شده محاسبه و مقایسات لازم به عمل آمد. این ارقام به همین دلیل تشکیل بذر سالم با قوه نامیه مناسب تولید می کند. پس از رنگ آمیزی، نمونه ها به آزمایشگاه بخش نانوتکنولوژی پژوهشکده بیوتکنولوژی انتقال یافتند. بررسی های لازم در خصوص میزان جوانه زنی، رشد لوله گرده از سطح کلاله تا سلول مادری تخم در تخمدان به مرور انجام گردید. داده ها در نرم افزار اکسل وارد شدند. دربیننمونههایمطالعهشدهباروشتعقیبلولهگردهدرخامهکهبهکمکمیکروسکوپفلیورسنتانجامگرفت،مشاهدهشدکهلولههایدانهگردهمتعددیدر ارقام مربایی، زینتی، مشهد، شیخ احمد، پاییزه مشهد و بل دو پونتوازبهتخمدانرسیدهاند. درارقامدلیشز، ولثی و رد رم بیوتیتعدادکمیازلولههایگردهبهتخمدانرسیدهبودند. تخمدانهایدیگرارقامموردمطالعهعلیرغمرشدلولهگردهازیکسومتانیمیازمسیرکلالهتاتخمدانراطینمودهاستکهدلالتبرخودسازگارینسبییااندکآناندارد.واژه های کلیدی:خودسازگاری، لقاح، خودگشنی، درصد میوه بندی، فلورسنت، لوله گرده، تخمدان.