بررسی تاثیر گاز ازن بر کاهش ضایعات آفات انباری و حفظ قوه نامیه گندم

گاز ازن یکی از جایگزین های مناسب برای سموم دفع آفات شیمیایی مضر در کنترل آفات انباری غلات از جمله گندم به شمار می آید. در بررسی حاضر تاثیر مقادیر مختلف گاز ازن بر روی میزان مرگ و میر شپشه بالغ آرد و درصد جوانه زنی گندم بذری رقم سیروان مورد ارزیابی قرار گرفت. در این راستا تاثیر دو غلظت گاز ازن (05/0 و 98/0 درصد وزنی) و سه زمان گاز زنی(20، 40 و 60 دقیقه) بر روی درصد مرگ و میر حشره بالغ شپشه آرد و قدرت جوانه زنی بذر در طی دو زمان نگهداری (1 و 3 ماه) مورد آزمایش قرار گرفت. گاز ازن با استفاده از یک دستگاه مولد گاز ازن تولید و توسط دستگاه آنالیزور اندازه گیری و سپس به داخل ظروف کاملا هوا بندی شده حاوی حشرات آزمایشی و گندم بذری تزریق گردید. این پروژه با استفاده از طرح آماری فاکتوریل اجرا و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه دانکن صورت پذیرفت. نتایج نشان داد اثر اصلی متغیرهای مستقل شامل غلظت گاز (5 0/0 و 98/0 درصد وزنی )، زمان گازدهی (20، 40 و60 دقیقه) و زمان نگهداری (1 و3 ماه ) بر درصد مرگ و میر حشره بالغ و همچنین اثر متقابل غلظت گاز و مدت زمان گازدهی که به نوعی بیانگر مقدارگاز دریافتی توسط حشرات است، بسیار معنی دار (01/0p<) بود. سایر اثرات متقابل دو و سه عاملی معنی دار نبودند (05/0p<). دیگر نتایج نشان داد که کاربرد غلظت های بیشترگاز، افزایش مدت گازدهی و افزایش زمان نگهداری باعث کاهش معنی دار میزان ظرفیت جوانه زنی شده است. کمترین ظرفیت جوانه زنی با 60 دقیقه گازدهی با غلظت 98/0 درصد مشاهده شد. کاربرد غلظت ها و مدت زمان کمتر گازدهی با ازن با حفظ تقریبی ظرفیت جوانه زنی (98 درصد در تیمار 20 دقیقه گازدهی با غلظت 05/0 درصد، پس از یک ماه) همراه بوده است. که از این نظر می تواند بیانگر امکان کاربرد ازن به منظور افزایش زمان نگهداری بذر بدون کاهش قابل ملاحظه ظرفیت جوانه زنی باشد. اما با افزایش غلظت گاز از 5% درصد به 98/0 درصد وزنی، میزان جوانه زنی در ماه اول نگهداری به 94 % و در ماه سوم به حدود 90% کاهش یافت. نتایج فوق نشان می دهد، هر چند غلظت گاز 98/0 درصد و زمان گازدهی60 دقیقه از قابلیت کنترل صد درصدی حشرات بالغ شپشه آرد برخوردار است اما با بیشترین کاهش درصد جوانه زنی بذر گندم مورد آزمایش نیز همراه می باشد. از مقایسه نتایج به دست آمده در اثر تحقیق حاضر و نتایج حاصل از دیگر تحقیقات انجام گرفته شده این طور می توان استنباط نمود که اثر پذیری گاز ازن در کنترل آفات حشره ای غلات بسیار کار آمد و اثر پذیری آن بر حفظ قدرت جوانه زنی بذر هر چند در غلظت های کم در حد قابل قبولی می باشد، اما در غلظت های بالا نیاز به بررسی های بیشتری دارد. کلمات کلیدی: انبارداری،آفات انباری، بذر گندم، درصد جوانه زنی، مخازن نفوذ ناپذیر وگاز ازن