انتخاب، نام گذاری و آزادسازی جمعیت اصلاح شده خربزه خاتونی برای کاشت در مناطق خراسان رضوی

خربزه خاتونی یکی از مهم ترین ارقام خربزه در استان خراسان رضوی است که بیشترین سطح زیر کشت خربزه استان را شامل می شود . غیر یکنواختی و تنوع به دلیل دگرگشنی بالا(85 تا 95درصد) و کشت در سالهای طولانی و پراکندگی صفات در داخل جمعیت خربزه خاتونی پایین بودن عملکرد از مهم ترین مشکلات این جمعیت خربزه می باشد. برای بهبود صفات در این جمعیت از روش اصلاحی گزینش بوته به ردیف استفاده شد. با رسیدن میوه ها در سال اول (1378) ده درصد بوته های مطلوب از هر کرت انتخاب گردیدند. سلامت بوته و میوه، تعداد میوه در بوته مناسب، متوسط وزن میوه مطلوب، شکل و رنگ مناسب میوه و شیرینی میوه از شاخص های انتخاب بودند. میوه های انتخابی جداگانه بذر گیری و شماره گذاری شدند. در سال دوم (1379) نیمی از بذر هر کدام از شماره ها در انبار نگهداری و نیمی دیگر در یک ردیف به طول 20 متر کشت شدند تا علاوه بر بررسی صفات، با یکدیگر نیز مورد مقایسه قرار گیرند. پس از انتخاب شماره های برتر در پایان سال دوم ، بذرآنها از انبار خارج و مخلوط گردید تا در سال بعد کشت شود. در سال سوم(1380) بذرها مشابه سال اول کشت شده و انتخاب بر اساس صفات مورد نظر صورت گرفت. در سال چهارم(1381) نیز مشابه سال دوم بذرها در یک ردیف کشت شدند و بذرهای ردیفهای انتخابی در انبار مخلوط شدند. درپایان سال پنجم(1382) جمعیت اصلاح شده با جمعیت اولیه با استفاده از آزمون t مقایسه شد. روش انتخابی باعث بهبود صفات مانند متوسط وزن میوه (66/46 درصد)، تعداد میوه در بوته(45/45 درصد)، درصد قند(33/8 درصد) و عملکرد (60درصد) شد. جمعیت های اصلاح شده خربزه خالص شده در یک آزمایش طی سالهای 1386 تا 1390 با یکدیگر و نیز با جمعیت اولیه (مادری) مقایسه شدند. آزمایشات تحقیقی و ترویجی در سال 1391 نشان دادکه جمعیت اصلاح شده با میانگین عملکرد 45/27 تن نسبت به جمعیت محلی با عملکرد 14/20 تن در هکتار برتری بالایی دارد.