بررسی آفلاتوکسین و قارچ های مولد آن در بادام

آفلاتوکسین ها متابولیت قارچی هستند که عمدتا بوسیله دو گونه قارچ Aspergillus flavus وA. parasiticus (متعلق به بخش Flavi) تولید می شوند. این قارچها در اکثرمناطق گرم و مرطوب جهان و در محصولات غذایی متنوعی شامل خشکبار و غلات تولید آفلاتوکسین می نمایند. آفلاتوکسینها سبب بروز سمیت های کبدی شده و اثرات آنها در سایر اعضا از جمله کلیه، شش، روده و عضله قلب هم دیده شده است. درخت بادام در مناطق مختلف آسیا، مناطق مدیترانه ای و شمال امریکا کشت می شود. بر اساس آخرین آمار FAO تولید بادام دنیا در سال 2008 برابر 2112815 تن بوده است که به ترتیب کشور های امریکا، اسپانیا، ایتالیا و ایران چهارکشور اول تولید کننده بادام جهان هستند، سطح زیر کشت بادام آبی و دیم در ایران معادل 185294 هکتار بر آورد گردیده است. استانهای فارس، خراسان (رضوی و جنوبی)، چهارمحال بختیاری، اصفهان، زنجان، لرستان و مرکزی از تولید کنندگان عمده بادام ایران می باشند. تا کنون آلودگی بادام به آفلاتوکسین از کشورهای امریکا، اسپانیا، ایتالیا و کشورهای وارد کننده آن گزارش شده است، ولی در مورد وضعیت آلودگی آفلاتوکسین بادام ایران و قارچهای مولد آن تحقیقی صورت نگرفته است. در این تحقیق امکان وجود آفلاتوکسین و قارچهای مولد آن در بادام محصول استانهای زنجان، اصفهان، چهارمحال بختیاری، مرکزی، لرستان، فارس و خراسان بررسی گردید. قارچهای مولد آفلاتوکسین با روشهای متعارف مربوط به قارچهای آسپرژیلوس جداسازی و با استفاده از منابع معتبر قارچشناسی شناسایی شدند. سپس میزان آلودگی بادام به دو گونه قارچ Aspergillus flavus و A. parasiticus تعیین شد. ردیابی و تعیین مقدار آفلاتوکسین با روش HPLC و ستونهای ایمیونوافینیتی اختصاصی آفلاتوکسین بررسی گردید. نتایج بررسی های انجام شده روی نمونه های مرحله پس از برداشت با پوست سخت و آماده مغز نمودن (آماده مصرف) در استانهای مذکور گویای آلودگی بادام به قارچهای مولد آفلاتوکسین و آفلاتوکسین بود، لیکن به جز یک نمونه جمع آوری شده از اراک میزان آلودگی پایین و پایین تر از حد تحمل آلودگی مغزیات به آفلاتوکسین بود. از سوی دیگر در نمونه هایی که آلودگی قارچی به قارچهای مولد آفلاتوکسین زیاد است مانند نمونه های اراک وتعدادی از نمونه های کاشمر، ریسک بالارفتن آلودگی نمونه های مذکور در شرایط تامین رطوبت و دمای مناسب برای رشد قارچ بالا خواهد بود. بالاترین سطح آلودگی مربوط به یک نمونه استان مرکزی با میزان 376 ppb آفلاتوکسین کل بود که شکل ظاهری این نمونه نیز درهنگام مغز نمودن بیانگر آلودگی کپکی بالای آن بود. تحقیق اخیر مطالعه ای اولیه در زمینه آلودگی بادام استانهای مورد مطالعه به آفلاتوکسین و قارچهای مولد آن بود و برای اظهار نظر قطعی در مورد میزان آلودگی بادام مناطق اصلی تولید کننده بادام کشور به آفلاتوکسین و قارچهای مولد آن و چگونگی و زمان آلودگی، ضروری است پروژه ای تکمیلی با تامین هزینه های اجرای آن به اجرا در آید