ارزیابی پارامترهای هیدرولوژیکی در مناطق خشک

شناخت ظرفیت های آبی کشور و تقاضا برای آب از مولفه های اصلی تصمیم گیری برای مدیریت منابع، آبخیزها و پدیده هایی نظیر خشک سالی به شمار می رود. بر این اساس پروژه ارزیابی پارامترهای هیدرولوژیکی در استان اصفهان به عنوان بخشی از پروژه ملی ارزیابی پارامترهای هیدرولوژیکی در مناطق خشک تعریف شد. استخراج پارامترهای فیزیکی مدل های هیدرولوژیکی، تعمیم برخی اطلاعات نقطه ای فرآیندهای هیدرولوژیکی به سطح و اطلاعات منطقه ای با استفاده از روشهای مختلف و معمول، تحلیل اطلاعات تبخیر و محاسبه تبخیر و تعرق پتانسیل به منظور شبیه سازی هیدرولوژیکی در حوضه های رتبه چهار و برآورد ظرفیت جریان های سطحی در این منطقه از اهداف اصلی این پروژه محسوب می شود. در این تحقیق پارامترهای مدل های هیدرولوژیکی از جمله ‭SFBM‬، ‭ISID ‬و ‭AWBM ‬برای حوضه های رتبه چهار استان اصفهان واسنجی و تعیین شد. هم چنین مشخصه های هیدرولوژیکی از جمله آستانه شروع رواناب، شماره منحنی‭SCS (Curve Number)‬، پارامتر عوامل حوضه برحسب نفوذ و ضریب جریان و نیز منحنی تداوم جربان برای حوضه های رتبه چهار استان تعیین شد. نتایج تحقیق نشان داد که اولا پوشش گیاهی استان به عنوان یک عامل مهم تاثیر گذار بر سیل خیزی و ضریب نفوذ قریب به ‮‭53‬ درصد آن سطح استان در وضع پوشش مرتعی فقیر قرار دارد، و در ثانی از ‮‭47‬ درصد باقیمانده ‮‭22‬ درصد در وضع پوشش مرتعی متوسط، دو درصد جنگل متوسط و بقیه ‮‭21‬ درصدی دیگر را سایر کاربری ها و پوشش تشکیل می دهد، که از این نظر استعداد سیل خیزی و نیز کاهش ضریب نفوذ را به دنبال دارد. بررسی و واسنجی پارامتر های مدل ‭SFB ‬نشان می دهد که مقدار پارامتر ‭S (‬پارامتر خشکی) از ‮‭70‬ در حوضه ورزنه (کد‮‭4211‬) تا ‮‭110‬ در حوضه قلعه شاهرخ (کد ‮‭4219‬) در تغییر است. بعلاوه پارامتر ‭F (‬نفوذپذیری) از مقدار سه در حوضه قلعه شاهرخ تا ‮‭48.9‬ در حوضه ‮‭413‬ و پارامتر ‭B (‬عامل دبی پایه) از ‮‭02.0‬ در حوضه ‮‭4211‬ تا یک در حوضه ‮‭4219‬ در تغییر است. علاوه بر مدل ‭SFB ‬پارامترهای مدل‭AWBM ‬نیز مورد واسنجی قرار گرفت. بررسی و واسنجی پارامتر های مدل ‭AWBM ‬شامل ‭BFI‬، C1، C2 و C3 به ترتیب دارای دامنه ‮‭54.0‬ تا 0.،‮‭4 75‬ تا ،‮‭82 54‬ تا ‮‭488‬ و ‮‭124‬ تا ‮‭600‬ میصباشد. نتایج بررسی میزان تاثیر هر یک از متغیرهای عمق بارش، شدت بارش، درصد رس، درصد شن، درصد پوشش گیاهی ودرصد شیب بر آستانه شروع رواناب نشان داد که در این منطقه عمق بارش بیشترین تاثیر بر مقدار آستانه رواناب را دارا می باشد. هم چنین مدل همبستگی چند متغیره خطی با ضریب همبستگی ‮‭987.0‬ بین آستانه شروع رواناب و متغیرهاییاد شده برازش مناسب تری نسبت به مدل همبستگی چند متغیره غیر خطی نشان داد. بررسی ضرایب منحنی فرود هیدروگراف جریان شامل ‭BFI ‬و ‭K ‬نشان داد که مقادیر این دو پارامتر در استان اصفهان نیز دارای دامنه تغییرات زیادی می باشد. واژگانکلیدی:استان اصفهان،مدل های شبیه سازی هیدرولوژیکی،اقلیم خشک،جریان های سطحی