تعیین ارزش زراعی هیبریدهای منوژرم و مولتی ژرم مقاوم به بیماری ریزومانیا در چغندرقند

دوازده هیبرید جدید تریپلویید منوژرم و دو هیبرید جدید دیپلویید مولتی ژرم چغندر قند که از مقاومت به بیماری ریزومانیا برخوردار بودند در قالب آزمون تعیین ارزش زراعی ‭(VCU) ‬مورد ارزیابی قرار گرفتند. هیبریدهای منوژرم به همراه دو رقم مقاوم داخلی، دو رقم مقاوم خارجی، یک رقم داخلی غیرمقاوم بعنوان شاهد حساس و هیبریدهای والدینی در قالب یک آزمایش بیست رقمی و دو هیبرید مولتی ژرم به همراه یک شاهد مقاوم داخلی ، یک شاهد مقاوم خارجی و دو شاهد غیرمقاوم در قالب یک آزمایش شش رقمی طی سال های ‮‭1391‬ و ‮‭1392‬ در سه مزرعه آلوده واقع در ایستگاه های تحقیقاتی طرق (مشهد)، زرقان (شیراز) و میاندوآب و در کرج بعنوان منطقه غیرآلوده مقایسه محصولی شدند. آزمایش مربوط به هیبریدهای منوژرم به دلیل کمبود بذر برخی از هیبریدها در سال دوم بصورت ‮‭16‬ رقمی انجام شد. کلیه آزمایش ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد که آزمایش هیبریدهای منوژرم دارای چهار تکرار و آزمایش هیبریدهای مولتی ژرم دارای شش تکرار بود. هر کرت شامل سه خط به طول هشت متر با فاصله خطوط ‮‭50‬ سانتی متر در نظر گرفته شد. در طول فصل رشد صفاتی نظیر تعداد بوته بعد از تنک، یکنواختی رشد، شدت سبزی برگ ها یادداشت برداری گردید. در زمان برداشت به ریشه های هر کرت از نظر ظهور علایم بیماری نمره داده شد و سپس ریشه های هر کرت شمارش ، توزین و خمیرگیری شده و نمونه های خمیر در ستاد موسسه از نظر تعیین خصوصیات کیفی و تکنولوژیکی اندازه گیری گردید. هر دسته از آزمایشات پس از اطمینان از یکنواختی واریانس خطای آزمایشی برای صفت عملکرد شکر تجزیه مرکب شدند. نتایج حاصل از تجزیه مرکب آزمایش مقایسه محصولی هیبریدهای منوژرم حاکی از برتری ترکیب (‮‭7112‬*5‭-SB‬‮‭36‬‭)*Sh-‬1‭-HSF ‬بود. این هیبرید با متوسط عملکرد شکر ‮‭8/345‬ تن در هکتار برترین تیمار داخلی آزمایش شد و اختلاف معنی دار با ارقام مقاوم داخلی نشان داد. در آزمایش ارزیابی هیبریدهای مولتی ژرم نیز هیبرید ‭SBSI‬‮‭029‬ با متوسط عملکرد شکر ‮‭8/366‬ تن در هکتار ژنوتیپ برتر آزمایش بود و بدون اختلاف آماری معنی دار با شاهد مقاوم خارجی هم گروه گردید درحالی که محصول شکر آن بیشتر از رقم خارجی بود. واژه های کلیدی: چغندر قند، ریزومانیا، هیبرید، مقاومت