انتخاب و جمع آوری ارقام مناسب سیب جهت احداث باغ بذری

در حال حاضر منشا ژنتیک والدهای بذور مورد استفاده به منظور پایه های بذری سیب در نهالستان های کشور ناشناخته است. به منظور اصلاح پایه های بذری جهت استفاده از بذور با منشا مشخص ژنتیکی، شناسایی والدهای مناسب گام اولیه و ضروری بشمار می رود. خاک های نوعی ‭(Typical) ‬باغات مناطق پرورش سیب کشور دارای بافت سنگین، فقیر از مواد آلی، درصد بالای آهک و طبیعت ‭(pH) ‬خنثی تا قلیایی هستند. ارقام بومی دارای ظرفیت ژنتیک مناسبی از نظر تحمل به تنش های رایج خاک های کشور هستند. شناسایی ارقام والد بومی با منشا شناخته شده ژنتیک می توانند منبع مطلوبی جهت تولید پایه های بذری باشند ارقام با قدرت رشد ضعیف، تحمل به عوامل بیماری زا و نیز ارقام خودسازگار از کلکسیون ارقام کرج، و سایر استان ها انتخاب و جمع آوری شدند. مطالعات خصوصیات رویشی، زایشی و میوه شناسی بر آنان صورت گرفت. والدهای انتخابی در شش زیر گروه تفکیک شدند. گروه اول) ارقام گزینش شده خودسازگار ‭(Self compatible)‬، گروه دوم) ارقام دو منظوره برای پایه با قدرت رشد ضعیف تا متوسط‭(Dwarf) ‬وتازه خوری، گروه سوم) ارقام زینتی‭(Crabs) ‬بسیار پاکوتاه و بدون مصرف تازه خوری، گروه چهارم) پایه های مالینگ و مالینگ مرتون، گروه پنجم) ارقام وارداتی حامل ژن های مفید. با تهیه پیوندک از ارقام والد انتخابی تعداد 4 تا 6 درخت از ارقام والد گزینش شده بر پایه رویشی مالینگ مرتون ‮‭111‬ تکثیر شدند. در سال اول پس از تکثیر اولیه ارقام باغ بذری احداث و در سال های بعد ارقام دیگر انتخاب، تکثیر و به آن اضافه شدند. یک خزانه پلی کراس ‭(Poly cross plot) ‬به منظور امکان پذیر نمودن انتخاب و اجرای انواع ترکیب تلاقی دلخواه یک طرفه و دو طرفه برای انجام طرح های به نژادی جهت اصلاح پایه احداث شد. روش جدیدی از نظر آرایش کاشت ارقام والد در خزانه پلی کراس ابداع و خزانه بر اساس آن احداث شد. باغ بذری تحقیقاتی با هدف معرفی ارقام والد مادری برای تولید بذر با هویت ژنتیکی مشخص جهت اصلاح پایه بذری و افزایش یکنواختی درختان در باغات سیب از سوی تولیدکنندگان نهال می باشد. هدف از معرفی خزانه پلی کراس در مرحله اول چگونگی انتخاب والدین و معرفی روش احداث باغ از نظر آرایش کاشت برای برنامه های اصلاح پایه سیب است. احداث خزانه پلی کراس و روش های ارایه شده برای برنامه به نژادی سایر گونه های دانه دار و هسته دار نیز قابل تعمیم می باشد. واژه های کلیدی: سیب، پایه بذری، اصالت ژنتیک، ارقام والد، خودسازگار، پاکوتاه، خزانه پلی کراس، باغ بذری.