بررسی پتانسیل رقم های مختلف گیاه تله در کاهش آلودگی عوامل بیماری زای خاک زاد مزارع چغندرقند

نماتد مولد سیست چغندرقند، به عنوان بیمارگری که با تناوب می توان خسارت آن را کم کرد، معروف شده است. ازآنجایی که، تکنولوژی استفاده از گیاه ت ر بچه روغنی ‭(Raphanus sativus ssp. oleifera) ‬و خردل سفید ‭(Sinapis alba L.) ‬در تناوب با چغندرقند در کشورمان چندان توسعه نیافته است، در این مطالعه، ضمن بررسی فنولوژی و مراحل رشد ت ر بچه روغنی (رقم ‭Adagio) ‬در شرایط مناطق معتدل (کرج، ‮‭1389-90‬)، اثر کاشت دو رقم ت ر بچه روغنی ‭(Adagio ‬و ‭Colonel) ‬و دو رقم خردل سفید ‭(Luna ‬و ‭Accent) ‬طی سه سال ‮‭1388-1390‬ بر کاهش جمعیت نماتد (اصفهان و جوین) و آلودگی به ریزومانیا (شیراز) و متعاقب آن واکنش چغندرقند به این تاثیر موردمطالعه قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد جهت برداشت یک چین علوفه (حدود ‮‭8-10‬ هفته پیش از فرارسیدن سرمای 6- درجه سانتی گراد) و مخلوط کردن علوفه چین دوم با خاک بایستی ‮‭5-15‬ کیلوگرم بذر ت ر بچه روغنی در هکتار در حدواسط بین اواخر تیر تا اواسط مرداد کاشته شود و نیتروژن نیتراتی خاک در عمق صفر تا ‮‭30‬ سانتی متری به حدود ‮‭16/6‬ میلی گرم در هر کیلوگرم افزایش یابد. در این شرایط، حدود ‮‭3/4-5/5‬ ت ن در هکتار علوفه خشک و ‮‭1/0-1/2‬ ت ن در هکتار پروتیین تولید خواهد شد. پتانسیل تولید علوفه رقم های مختلف ت ر بچه روغنی و خردل سفید در مناطق موردآزمایش، متفاوت بود. نتایج تجزیه کیفی علوفه ت ر بچه روغنی نیز نشان داد که این گیاه قادر است علوفه ای با ‮‭49 3‬ درصد ماده خشک قابل هضم (‮‭2 13 , (DMD ‬درصد قندهای محلول در آب (‮‭3 14 , (WSC ‬درصد پروتیین خام (‮‭4 32 , (CP ‬درصد فیبر خام (‮‭3 44 , (CF ‬درصد دیواره سلولی منهای همی سلولز (‮‭6 57 , (ADF ‬درصد دیواره سلولی ‭(NDF) ‬و ‮‭8 1‬ درصد خاکستر ‭(ASH) ‬تولید کند. کاشت گیاه تله موجب کاهش معنی دار تعداد تخم و لارو سن دوم نماتد شد. البته کارآیی رقم های مختلف گیاه تله در کاهش تعداد نماتد در دو منطقه اصفهان و شیراز متفاوت بود. ضریب کاهش نسبی جمعیت نماتد ‭(Pf/Pi) ‬در مناطق اصفهان، شیراز و جوین به ترتیب حدود ،‮‭53 70‬ و ‮‭82-93‬ درصد شد. گرچه، کاشت ت ر بچه روغنی و خردل سفید، نتوانست تاثیر معنی داری بر شدت بیماری ریزومانیا در شیراز بگذارد. در منطقه اصفهان و جوین، کاشت چغندرقند پس از مخلوط کردن علوفه گیاه تله موجب شد تا عملکرد ریشه چغندرقند در مقایسه با تیمار شاهد به ترتیب معادل ‮‭30-91‬ و ‮‭21-37‬ درصد افزایش معنی داری را تجربه کند. در منطقه شیراز نیز، عملکرد شکر سفید در کرت های موردکاشت با رقم ‮‭21/6‬‭) Accent ‬ت ن در هکتار) اختلاف معنی داری با عملکرد حاصل از کرت شاهد (‮‭4/81‬ ت ن در هکتار) نشان داد. کاشت چغندرقند در کرت های موردکاشت با رقم های ‭Adagio‬، ‭Colonel ‬و ‭Accent ‬در اصفهان، رقم ‭Colonel ‬در جوین و رقم ‭Accent ‬در شیراز موجب بهبود عیار قند ناخالص به ترتیب به میزان ‮‭66-1/95‬/،‮‭1/23 1‬ و ‮‭1/93‬ درصد در مقایسه با تیمار شاهد شد. 2. واژه های کلیدی اصفهان، ت ر بچه روغنی، خردل سفید، جوین، ریزومانیا، فارس، کرج، گیاه تله، نماتد مولد سیست چغندرقند