بررسی علل خشکیدگی درختان بلوط ایرانی در جنگل های کازرون استان فارس

چکیده: بهصمنظور بررسی اثرات خشکسالی های اخیر بر جنگل های بلوط ایرانی ‭(Quercus brantii) ‬که در برخی از رویشگاه های آن در استان فارس شایع شده است ، بازدید میدانی در مناطقی که به عنوان رویشگاه گونه ی بلوط مطرح بوده اند، انجام شد و جنگل های بلوط حوزه دشتصبرم شهرستان کازرون که درختان آن بیشتر از سایر مناطق استان در معرض خشکیدگی قرار گرفته اند، به عنوان منطقه موردمطالعه انتخاب شد. نقشه های پایه شامل نقشه شیب، جهت، طبقات ارتفاعی، خاک شناسی، زمین شناسی و اقلیمی تهیه و با جنگلصگردشی اولیه مناطق دارای درختان خشکیده و فاقد خشکیدگی بر روی نقشه مشخص شد. تعداد ‮‭120‬ اصله درخت در منطقه دارای درختان خشکیده و تعداد ‮‭30‬ اصله بهصعنوان شاهد در عرصه فاقد درختان خشکیده بهصروش تصادفی انتخاب شدند. درختان براساس درصد خشکیدگی به چهار طبقه کمتر از ،‮‭25 25‬ تا ،‮‭50 50‬ تا ‮‭75‬ و بیشتر از ‮‭75‬ درصد دستهصبندی شدند. علاوه براندازه گیری مشخصه های کمی و کیفی درختان، کلیه شواهد موجود از جمله آثار عوامل مستعدکننده شامل اثرات انسانی، سن درختان، مبدا (شاخه یا دانهصزاد)، وضعیت خاک، عوامل شروعصکننده (عوامل اقلیمی) و عوامل مشارکتصکننده شامل آفات و امراض یادداشتصبرداری شدند. دادهصها با استفاده از نرم افزار ‭SPSS ‬تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد درختان خشکیده با ‮‭58/3‬ درصد را درختان شاخه زاد تشکیل می دهند. از نظر سن کنده در درختان دانه زاد و سن جستصگروهصها در درختان شاخه زاد، بیشترین تعداد درختان خشکیده با‮‭55/8‬ درصد در گروه درختان میانسال دیده می شود که در طبقات قطری ‮‭15‬ تا ‮‭25‬ سانتی متری قرار دارند. با توجه به درصد خشکیدگی درختان، بیشترین تعداد در گروه چهارم (خشکیدگی ‮‭75-100‬ درصد) قرار دارند. همچنین بر روی ‮‭89/2‬ درصد از درختان آثار فعالیت آفات که عمدتا حشرات چوبخوار هستند، دیده شد. آثار تخریب انسانی از جمله قطع و سرشاخهصزنی بر روی ‮‭58/3‬ درصد درختان خشکیده مشاهده و در زیراشکوب ‮‭80‬ درصد آنها آثار زراعت دیم دیده شد. نتایج بررسی پارامترهای اقلیمی نشان داد که کاهش بارندگی، طولانی بودن دوره خشکی و افزایش تبخیر در سال های اخیر اثر معنی داری بر خشکیدگی درختان بلوط داشته لیکن تاثیر تغییرات دمایی معنی دار نمی باشد. کلیدواژه ها: خشکیدگی، بلوط ایرانی، دشت برم کازرون، آفات، عوامل اقلیمی