بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی محدوده آب های ایرانی دریای عمان

در این پروژه محدوده آبهای جمهوری اسلامی ایران در نیمه شمالی دریای عمان وتنگه هرمز تحت پوشش قرار گرفت. در محدوده فوق تعداد ‮‭10‬ ترانسکت عمود بر ساحل هر کدام به فاصله ‮‭30‬ مایل از یکدیگر تعیین و سپس در روی هر ترانسکت ها تعداد 4 ایستگاه ثابت نمونه برداری انتخاب گردید. گشتهای دریایی با استفاده از کشتی تحقیقاتی فردوس1 ودر طی فصل های بهار وپاییز سالهای ‮‭86‬ و ‮‭88‬ به انجام رسید. در این تحقیق، خصوصیات فیزیکی وشیمیایی آب از قبیل درجه حرارت،شوری،چگالی، ‭pH ‬،‭EC‬،کدورت، اکسیژن محلول،کلروفیل ‭a ‬و مواد مغذی‭(nutrients) ‬مورد بررسی قرار گرفت.پروفیل عمودی همه پارامترهای مذکور(به جز مواد مغذی) با استفاده از دستگاه ‭CTD ‬مورد سنجش قرار گرفت . بر اساس نتایج به دست آمده می توان به موارد ذیل بصورت خلاصه اشاره نمود: دردریای عمان نقطه شروع لایه ترموکلاین درفصل بهار تقریبا از لایه های سطحی، درپاییز از لایه های ‮‭20‬ تا‮‭40‬ متری ودر زمستان از عمق‮‭100‬ متری آغاز شده و بطور میانگین با اختلافی معادل ‮‭10‬ درجه سانتی گراد بین لایه های سطحی وعمقی برقرار می باشد، به عبارت دیگر در این پهنه آبی در طول سال ترموکلاین دایمی برقرار بوده و با تغییرات فصلی فقط نقطه شروع و پهنای شکست لایه حرارتی تغییر می یابد.توزیع افقی وعمودی هدایت الکتریکی دقیقا از ساختار درجه حرارت پیروی می نماید. مقدار شوری از شرق به غرب افزایش اما از سطح به عمق کاهش می یابد.علاوه بر اینکه درمناطق عمیق بخصوص درنیمه شزقی دریای عمان مقدار شوری دراعماق تقریبا بین ‮‭150‬ تا ‮‭300‬متر ی یک افزایش قابل ملاحظه ای را نشان می دهدکه منشا آن آبهای بسیار شور خلیج فارس می باشد که از طریق لایه های تحتانی تنگه هرمز وارد دریای عمان می گردد. مقدار چگالی آب از دریا به ساحل و از سطح به عمق افزایش یافته به طوریکه میانگین آن در لایه های سطحی حدود‮‭24‬ و دراعماق ‮‭400‬ متری حدود‮‭29‬ ودر‮‭600‬ متری بالغ بر ‮‭30‬ ‭g/cm‬3 می رسد. غلظت کلروفیل ‭a ‬لایه های سطحی،در پاییز بیشتر از بهارودر نیمه شمال شرقی دریای عمان نیز بیشتر از نیمه شمال غربی آن بوده واز ساحل به دریا کاهش می یابد. توزیع عمودی کلروفیل ‭a ‬نشان داد که بیشترین غلظت آن در لایه های عمقی تقریبا ‮‭10‬ تا ‮‭40‬ متری بوده وسپس با افزایش عمق آب از غلظت آن نیز به شدت کاسته می گردد. اکسیژن محلول در بهار بیشتر از پاییزبوده وحداکثر مقدار آن در لایه های عمقی‮‭10‬ تا ‮‭40‬ متری می باشد، علاوه بر اینکه ساختار عمودی آن نشان دهنده وجود یک اکسی کلاین دایمی در این منطقه بوده، بطوریکه با تغییرات فصلی فقط نقطه شروع و ضخامت لایه اکسی کلاین تغییر می یابد(شبیه ترموکلاین). لایه اکسی کلاین، در بهار تقریبا از لایه های عمقی ‮‭10‬ متری ، در پاییز ‮‭30‬ الی‮‭40‬ متری و در زمستان از‮‭100‬ متری شروع شده و سپس با افزایش عمق آب به شدت کاهش می یابد. مقدار ‭pH‬از سطح به عمق کاهش یافته و روند تغییرات عمودی آن از روند تغییرات عمودی دما،کلروفیلa، مخصوصا اکسیژن محلول پیروی نموده و بیشترین کاهش آن همزمان با تشکیل لایه اکسی کلاین به ثبت رسید.مقدار کدورت آب از دریا به ساحل افزایش ، اما از سطح به عمق کاهش می یابد.مقدار مواد مغذی در لایه های سطحی دریای عمان از دریا به ساحل، و از غرب به شرق افزایش می یابد،علاوه براینکه غلظت این مواد در فصل پاییز(بعد ازمونسون) بشتر از بهار(قبل از مونسون) می باشد. از نظر ساختار عمودی، هم در بهار و هم در پاییز غلظت آنها از سطح به عمق افزایش می یابد. لغات کلیدی: عوامل محیطی(هیدروبیولوژی) استان هرمزگان-استان سیستان وبلوچستان- دریای عمان،تنگه هرمز، ایران