افزایش اثربخشی خاک های فسفات داخلی در راستای کاهش واردات کودهای فسفاتی

تیمار کردن سنگ فسفاتها با اسید، یک تکنیک امیدبخش برای افزایش حلالیت و در نتیجه افزایش قابلیت جذب فسفر گیاه از سنگ فسفاتها می باشد، به همین خاطر در این تحقیق برای افزایش حلالیت وکارایی سنگ فسفات، از روش اسیدی کردن جزیی سنگ فسفات استفاده شد. بدین منظور یک نمونه از کنسانتره سنگ فسفات تغلیظ شده آذرین آسفوردی یزد و یک نمونه از سنگ فسفات خام، تهیه گردید. به منظور ارزیابی میزان تغییرات حلالیت سنگ فسفات ها با اسید فسفریک، آزمایشات اندازه گیری فسفر محلول در آب ، فسفر محلول در سیترات و غیر محلول در سیترات بر روی هر دو نوع سنگ فسفات، انجام شد. بدین منظور، نمونه های سنگ فسفات خام و سنگ فسفات تغلیظ شده با اسید فسفریک در سه سطح غلظت متفاوت ‮‭10‬،‮‭20‬ و ‮‭40‬ درصد و در دو دمای متفاوت (‮‭75‬ و ‮‭25‬ درجه سانتیگراد) با سه تکرار، تیمار شد و غلظت اسید بر اساس میزان کربنات کلسیم موجود در هر کدام از سنگ فسفات ها تعیین گردید. همینطور برای بررسی تاثیر بازه های زمانی مختلف برتغییرات میزان حلالیت سنگ فسفاتها، چهار بازه ی زمانی مختلف(،‮‭10 1‬،‮‭20‬ و ‮‭40‬ روز ) پس از تیمار کردن سنگ فسفاتها با اسید برای نمونه برداری انتخاب شد. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار آماری ‭MSTATC‬و مقایسه میانگین تیمارها با آزمون دانکن انجام شد. نتایج به این صورت بود که اثر اصلی همه تیمار ها بر هر سه صفت فسفر محلول در آب، محلول در سیترات و غیر محلول در سیترات در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. تاثیر غلظت ‮‭40‬ درصد اسید فسفریک بر افزایش مقدار فسفر محلول در آب و مقدار فسفر غیرمحلول در سیترات نسبت به غلظت ‮‭20‬ و ‮‭10‬ درصد، بیشترین مقدار بود، درصورتی که مقدار فسفر محلول در سیترات نمونه هایی که با غلظت ‮‭10‬ درصد اسید فسفریک تیمار شده بودند نسبت به بقیه نمونه ها بیشتر بود. اثر نوع سنگ فسفات بر افزایش مقدار فسفر محلول در آب و فسفر غیر محلول در سیترات نسبت به شاهد در سنگ فسفات تغلیظ شده بیشتر از سنگ فسفات خام بود درحالیکه اثر نوع سنگ فسفات بر افزایش مقدار فسفر محلول در سیترات نسبت به شاهد در سنگ فسفات خام بیشتر از سنگ فسفات تغلیظ شده بود. هر دو دمای اعمال شده درتغییر مقدار فسفر محلول در آب، محلول در سیترات و غیر محلول در سیترات تفاوت اندکی را اعمال کردند به طوریکه در بازه ی زمانی 1روز پس از تیمار شدن هر دو نوع سنگ فسفات ها با اسید فسفریک، مقدار فسفر محلول در آب بیشترین مقدار و در بازه زمانی ‮‭10‬ روز، کمترین مقدار بود و با افزایش دما و بازه زمانی، به میزان اندکی کاهش یافت در صورتی که مقدار فسفر محلول در سیترات، در بازه زمانی ‮‭10‬ روز بیشترین مقدار بود و با افزایش دما و بازه زمانی، افزایش یافت. مقدار فسفر غیرمحلول در سیترات، در بازه ی زمانی‮‭40‬ روز، بیشترین مقدار بوده و با افزایش دما و بازه زمانی، به میزان اندکی کاهش یافت. کلمات کلیدی: سنگ فسفات جزیی اسیدی شده، اسید فسفریک، خاک فسفات داخلی