بررسی عملکرد زیره سبز ‭(Cuminum cyminum) ‬تحت روش های تغذیه گیاه (متداول، ارگانیک و تلفیقی)

به منظور بررسی تاثیر روش های تغذیه گیاه بر عملکرد کمی زیره سبز ‭(Cuminum cyminum L.) ‬آزمایشی در سال های ‮‭1388-90‬ در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل نسبت های مختلفی از کودهای شیمیایی‭N.P.K‬، مورد استفاده در سیستم های زراعی رایج، نسبت های مختلفی از کودهای شیمیایی و دامی، مورد استفاده در روش تغذیه تلفیقی و مقادیر مختلف از کود دامی خالص در مقایسه با تیمار شاهد بود. نتایج حاصل از سال های آزمایش از طریق تجزیه مرکب ازمون گردید. نتایج نشان داد که افزودن کود اعم از شیمیایی و دامی و یا ترکیب شیمیایی و دامی باعث افزایش عملکرد و اجزا عملکرد در گیاه زیره گردید به طوری که بیشترین عملکرد بیولوژیک، دانه در هکتار، تعداد دانه در بوته، ارتفاع، تعداد شاخه فرعی و تعداد چتر مربوط به تیمار تلفیقی (پتاسیم ‮‭200‬ کیلوگرم در هکتار، فسفر ‮‭150‬ کیلوگرم در هکتار، نیتروژن ‮‭200‬ کیلوگرم در هکتار + کود دامی 5 تن در هکتار) و (پتاسیم ‮‭150‬ کیلوگرم در هکتار، فسفر ‮‭5.112‬ کیلوگرم در هکتار، نیتروژن ‮‭150‬ کیلوگرم در هکتار + کود دامی ‮‭10‬ تن در هکتار) بود و کم ترین آن از شاهد (عدم استفاده از کود) مشاهده گردید. این افزایش برای عملکرد بیولوژیک معادل ‮‭50/4‬ درصد، عملکرد بذر معادل ‮‭54/6‬ درصد و تعداد بذر در بوته معادل ‮‭53/3‬ درصد بود. به هر حال مقایسه میانگین ها نشان داد بیش ترین عملکرد از سیستم تلفیقی سپس شیمیایی و در نهایت سیستم تغذیه دامی بود. در تیمارهای تلفیقی با استفاده ار ترکیب مناسبی از کودهای شیمیایی و دامی وضعیت فیزیکی وشیمیایی خاک بهبود می یابد. بنابراین افزایش عملکرد کمی و کیفی محصول در روش تلفیقی احتمالا به علت اصلاح خواص فیزیکی و شیمیایی خاک و قابلیت دسترسی بیشتر عناصر ‭NPK ‬و عناصر کم مصرف و افزایش جذب آن ها توسط گیاه می باشد. در این آزمایش گر چه از اعمال تیمار (پتاسیم ‮‭200‬ کیلوگرم در هکتار، فسفر ‮‭150‬ کیلوگرم در هکتار، نیتروژن ‮‭200‬ کیلوگرم در هکتار + کود دامی 5 تن در هکتار) بیش ترین عملکرد اقتصادی و بیولوژیک حاصل شد اما اعمال تیمار (پتاسیم ‮‭100‬ کیلوگرم در هکتار، فسفر ‮‭75‬ کیلوگرم در هکتار، نیتروژن ‮‭100‬ کیلوگرم در هکتار + کود دامی ‮‭15‬ تن در هکتار) یا (پتاسیم ‮‭50‬ کیلوگرم در هکتار، فسفر ‮‭5.37‬ کیلوگرم در هکتار، نیتروژن ‮‭50‬ کیلوگرم در هکتار + کود دامی ‮‭20‬ تن در هکتار) یعنی کاهش کودهای شیمیایی به نصف و حتی به یک چهارم، همراه با افزایش ‮‭10‬ تا ‮‭15‬ تنی کود دامی در هکتار می توان به ترتیب به ‮‭85‬ و ‮‭75‬ درصد عملکرد حاصل از تیمار (پتاسیم ‮‭200‬ کیلوگرم در هکتار، فسفر ‮‭150‬ کیلوگرم در هکتار، نیتروژن ‮‭200‬ کیلوگرم در هکتار + کود دامی 5 تن در هکتار) دست یافت که توصیه می شود با توجه به مسایل زیست محیطی، بهتر است از این ترکیبات کودی استفاده شود جدول هم بستگی صفات مورد مطالعه نشان داد که همه صفات به جز تعداد چتر نابارور با یک دیگر هم بستگی مثبت داشتند. بیش ترین میزان هم بستگی مثبت را (‮‭0/93‬ +) ویژگی تعداد دانه در بوته با ویژگی عملکرد بذر نشان داد. هم بستگی ویژگی عملکرد بیولوژیک با ویژگی عملکرد بذر حدود ‮‭0/9‬ + بود. ویژگی تعداد چتر عقیم با بقیه صفات مورد مطالعه، هم بستگی منفی نشان داد. واژه های کلیدی: گیاهان دارویی، زیره سبز، روش های تغذیه گیاه، کود دامی، کودهای ‭NPK