تهیه پروتکل ریزازدیادی و تکثیر درون شیشه ای ‭2 ‬رقم مهم زیتون روغنی کشور

با توجه به اهمیت تولید روغن های خوراکی در کشور و جایگاه ویژه روغن زیتون از نظر ارزش بهداشتی و غذایی، کشت و توسعه ارقام روغنی بومی و خارجی که از لحاظ کیفیت و میزان روغن برتر بوده و سازگاری خوبی با شرایط کشور ما نشان داده اند مورد نظر قرار گرفته است. این پروژه به منظور تهیه پروتکل ریزازدیادی دو رقم مهم زیتون روغنی به نام های دزفول و زرد و بهینه سازی آن برای استفاده در مقیاس انبوه انجام شد. جوانه های جانبی و انتهایی حاصل از سرشاخه های نیمه خشبی سالم و شاداب درختان مادری ارقام فوق از مرکز تحقیقات صفی آباد دزفول و ایستگاه تحقیقات زیتون طارم زنجان تهیه و به عنوان ریزنمونه های اولیه استفاده شد. در مرحله اول برای ضدعفونی سطحی ریزنمونه ها و استقرار درون شیشه ای از تیمارهای زیادی استفاده شد و مشخص گردید که استفاده از محلول ‮‭0/1‬ درصد کلرید جیوه به مدت ‮‭5-3‬ دقیقه و یا بکارگیری 5/%2 محلول نانوسیلور و %‮‭25‬ هیپوکلرید سدیم هریک به مدت ‮‭10‬ دقیقه توان عاری سازی موفق بافت های زیتون از آلودگی های سطحی را دارند. ریزنمونه ها پس از ضدعفونی سطحی روی محیط ‭OM ‬کشت و استقرار یافتند. پس از استقرار شاخساره های تولید شده برای آزمایشات مختلف بهینه سازی مراحل شاخه افزایی و ریشه زایی مورد استفاده قرار گرفتند. اثرات محیط های کشت پایه با تغییرات جزیی شامل ‭OM‬، ‭WPM‬، ‭MS ‬و ‭DKW ‬و غلظت های مختلف تنظیم کننده های رشد نظیر ‭Zeatin ‬، ‭BAP ‬، 2‭iP ‬، ‭TDZ ‬، ‭IBA ‬و ‭NAA ‬بر میزان فعال شدن جوانه ها و تولید نوشاخه ها و نیز برای مراحل شاخه زایی و ریشه زایی مورد بررسی قرار گرفتند.آزمایشات معمولا به صورت طرح کاملا تصادفی ساده و یا بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و برای هر تیمار حداقل 5 تکرار (هر تکرار شامل 5 ریزنمونه) انجام شد. داده های حاصل از اندازه گیری تعداد و میزان رشد جوانه ها، تعداد نوشاخه های جانبی، طول ریزشاخه ها کیفیت ظاهری رشد شاخساره ها درصد ریشه زایی تعداد و طول ریشه ها در هر آزمایش مورد تجزیه وتحلیل آماری قرار گرفتند. براساس نتایج به دست آمده، پروتکل تکثیر انبوه ارقام فوق تهیه گردید و پس از تایید اصالت و سلامت مواد گیاهی با استفاده از این پروتکل چندین هزار نهال کشت بافتی کلون شده به صورت پایلوت در سال ‮‭89-90‬ از ارقام فوق الذکر تولید و به شرایط برون شیشه ای منتقل و سازگار شدند. واژه های کلیدی: زیتون ‭(Olea europea L.)‬، ریزازدیادی، استقرار، پرآوری، ریشه زایی، سازگاری، پایلوت، اصالت ژنتیکی