ارزیابی فامیل های نیمه خواهری ‭(HSF) ‬دیپلویید چغندرقند از نظر مقاومت به بولتینگ

اصلاح ارقام مقاوم به ساقه روی (بولتینگ) برای کشت پاییزه چغندرقند یکی از اهداف مهم به نژادگران است. در این پروژه از ‮‭14‬ فامیل نیمه خواهری که تحمل آنها نسبت به بولتینگ در دزفول محرز شده بود استفاده شد. در تیر ماه سال ‮‭1390‬ از هر یک از فامیل ها در قطعات ایزوله تعدادی تک بوته انتخاب، بذرگیری و در مجموع ‮‭283‬ هاف سیب تهیه شد. در پاییز همین سال ارزیابی مقاومت فامیل های جدید نسبت به بولتینگ در دو منطقه مغان (استان اردبیل) و کاشمر (استان خراسان) که زمستانی سردتر از دزفول دارند انجام شد. برای این منظور کلیه ژنوتیپ ها به همراه سه ژنوتیپ به عنوان شاهد با کشت یک خط بطول‮‭10‬ متر و فاصله خطوط ‮‭50‬ سانتی متر در دو تکرار از نظر مقاومت به بولتینگ مورد ارزیابی قرار گرفتند. در بهار سال ‮‭91‬ درصد بولتینگ تعیین شد. با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه کاشمر که زمستان های سردتر از دزفول اما ملایم تر از مغان دارد، دامنه تغییرات بروز پدیده بولتینگ در فامیل ها از صفر تا ‮‭100‬ درصد مشاهده شد. فراوانی فامیل هایی که بوته های به ساقه رفته در آنها مشاهده نشد برابر با ‮‭61‬ فامیل بود و فقط یک فامیل با ‮‭100‬ درصد بولتینگ در ارزیابی کاشمر مشاهده شد. درصد بولتینگ در ارقام شاهد موناتونا ، رسول و ایودورو به ترتیب برابر با ‮‭3/22‬ ، ‮‭56/46‬ و صفر درصد بود. نتایج آزمایش مغان نشان داد که در همه فامیل های مورد بررسی بیشتر از ‮‭50‬ درصد بوته ها ساقه روی داشتند و دامنه تغییرات در صد بولتینگ از ‮‭50‬ تا ‮‭100‬ در صد بود. در ارقام شاهد خارجی موناتونا و ایودورو به ترتیب ‮‭97/68‬ و ‮‭100‬ درصد و رقم شاهد داخلی رسول ‮‭97/92‬ درصد ساقه روی مشاهده شد. فراوانی فامیل هایی که ‮‭100‬ درصد به بولت رفته بودند برابر با ‮‭249‬ فامیل بود. بر اساس نتایج هر دو منطقه، فامیل هایی که در کاشمر درصد بوته های به ساقه رفته آنها صفر و در مغان کمترین درصد بولتینگ در آنها مشاهده شده بود انتخاب شدند و به دوره های اصلاحی بعدی راه یافتند. بر این اساس چهار فامیل ‮‭12-18‬‭-P.‬‮‭21‬‭-HSF-‬‮‭25‬، ‮‭18‬‭-P.‬‮‭21‬‭-HSF-‬‮‭18‬، ‮‭18‬‭-P.‬‮‭21‬‭-HSF ‬و ‮‭9-18‬‭-P.‬‮‭19‬‭-HSF ‬به ترتیب با ‮‭50/80‬ ، ،‮‭62/86 62‬ و ‮‭66/91‬ درصد بولتینگ در مغان و بدون بولتینگ در کاشمر انتخاب شدند.