بررسی نقش تاریخ کاشت مناسب در جلوگیری از کاهش عملکرد گندم دوروم در اثر تنش حرارتی و رطوبتی آخر فصل

به منظور تعیین تاریخ کاشت و ژنوتیپ مناسب برای جلوگیری از تاثیر تنش خشکی و دمای بالا در انتهای فصل بر عملکرد گندم دوروم یک آزمایش به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های زراعی ‮‭1387-88‬ و ‮‭1389-90‬در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا گردید. در این آزمایش تاریخ کاشت ‭(D) ‬شامل کاشت در ‮‭15‬ آبان، 5 آذر و ‮‭25‬ آذر به عنوان عامل اصلی، رژیمصهای آبیاری ‭(I) ‬شامل آبیاری مطلوب و قطع آبیاری در مرحله شیری شدن دانه به عنوان عامل فرعی و ژنوتیپ های گندم دوروم‭(G) ‬شامل ارقام کرخه، دنا، بهرنگ، ‮‭84-5‬‭-D ‬و‮‭84-9‬‭-D ‬به عنوان عامل فرعی- فرعی منظور شدند. نتایج نشان داد که تحت شرایط آبیاری مطلوب با تعویق کاشت بعد از 5 آذر عملکرد کاهش می یابد و با تعویق تاریخ کاشت تحت شرایط تنش خشکی انتهایی تاثیر منفی تنش خشکی بر عملکرد تشدید می شود. در شرایط اقلیمی خوزستان رعایت تاریخ کاشت مناسب میتواند به عنوان یک راهکار موثر از تاثیر تنش خشکی انتهای فصل بر عملکرد گندم دوروم بکاهد. واکنش ژنوتیپصها به تنش خشکی متفاوت بود، بر اساس شاخصصهای ارزیابی، حساسیت به تنش ‭(SSI)‬، تحمل تنش ‭(STI) ‬و بهره وری متوسط ‭GMP)) ‬لاینصهای ‮‭84-5‬‭-D‬و ‮‭84-9‬‭-D‬نسبت به سه ژنوتیپ دیگر برتری نشان دادند. اما واکنش ژنوتیپصها در تاریخ کاشت دیر هنگام (اواخر آذر) نسبت به تنش خشکی انتهای فصل نسبتا یکسان بود و برتری چشمگیری نسبت به یکدیگر نداشتهصاند. واژه های کلیدی: گندم، خشکی، گرما، تاریخ کاشت، آبیاری، ژنوتیپ