ارزیابی، احیا ونگهداری منابع ژنتیکی گندم کلکسیون بخش تحقیقات غلات

به منظور احیا، ارزیابی و نگهداری منابع ژنتیکی گندم موجود در کلکسیون بخش تحقیقات غلات، این طرح به مدت سه سال به اجرا درآمد. در هر سال زراعی تعداد ‮‭1000 -1200‬ شماره‭(Accession) ‬گندم ازژنوتیپ های بومی (ایران و سایر کشورها)و غیر بومی گونه های مختلف موجود در کلکسیون به صورت دو خط به طول یک متر بر روی یک پشته به فاصله ‮‭30‬ سانتیمتر از یکدیگر در مزرعه کشت گردیدند. شاهدهای مورد استفاده عبارت بودند از: ارقام شهریار، پیشتاز در سال اول، ارقام بهار، کویر، بک کراس روشن، شهریار، پیشتاز در سال دوم و ارقام شهریار، الوند، پیشتاز، روشن در سال سوم. در طول دوره رشد ضمن مراقبتهای زراعی لازم از صفات تاریخ سنبله دهی، ارتفاع بوته، کرکدار یا بیکرک بودن، نوع ریشک، طول دوره پرشدن دانه، رنگ بذر، رنگ سنبله و تاریخ رسیدن یادداشت برداری به عمل آمد. محاسبه پارامترهای آماری میانگین، واریانس، ضریب تنوع، انحراف استاندارد صفات نشان داد که صفات مورد مطالعه از تنوع خوبی برخوردار می باشند. در بین کل نمونه های مورد ارزیابی(طی سالهای زراعی‮‭1387-90‬)، نمونه های با شماره های کلکسیونی ،‮‭41018 40568‬ و ‮‭41032‬ زودرس ترین و ژنوتیپ های با شماره های کلکسیونی ،‮‭5082‬ ،‮‭5175‬ ،‮‭2981‬ ،‮‭4688‬ ،‮‭4885‬ ،‮‭5015‬ ،‮‭5016‬ ،‮‭5172 47824‬ و ‮‭4692‬ دیررس ترین ژنوتیپ ها بودند. ژنوتیپ های با شماره های کلکسیونی ،‮‭5963‬ ،‮‭5965‬ ،‮‭5966‬ ،‮‭5967‬ ،‮‭5974‬ ،‮‭41393‬ ،‮‭47922‬ ،‮‭5973 40929‬ و ‮‭5949‬ پاکوتاه ترین ژنوتیپ ها بودند. پس از برداشت و بوجاری، نمونه ها، ارزیابی و مقایسه مشخصات بذور جدید با بذور قدیمی ، اقدام به جایگزینی بذور، ثبت اطلاعات و نگهداری آنها گردید(‮‭80‬ گرم بذر به انضمام دو عدد سنبله). از ژنوتیپ های بررسی شده در سال دوم آزمایش تعداد ‮‭28‬ نمونه و از ژنتیپهای بررسی شده در سال سوم آزمایش تعداد ‮‭34‬ نمونه جهت استفاده در برنامه های به نژادی انتخاب گردید. واژه های کلیدی: تنوع ، منابع ژنتیکی ، گندم وکلکسیون غلات