تعیین تاثیر شرایط اقلیمی بر شدت بروز زنگار در ارقام مهم سیب

این طرح به صورت همزمان در چهار استان البرز، آذربایجانغربی، اصفهان و خراسان رضوی برگزار گردید. ارزیابی شدت عارضه در ارقام موجود در هر استان، در دو سطح ارتفاعی متفاوت بر ارقام مهم و رایج سیب با زمان های مختلف رسیدن صورت گرفت. به این منظور یک لوح فشرده حاوی عکس های نمونه های آسیب دیده در کلیه درجات از نحوه طبقه بندی بین المللی شدت زنگار همراه بادستورالعمل به کلیه مجریان استانی ارسال گردیده است. طبقه بندی از میوه بدون ناهنجاری (کلاس 1) تا میوه پوشیده از زنگار بصورت کامل (کلاس ‮‭10‬) صورت گرفته است. بررسی های در استان البرز در کلکسیون ارقام تجارتی سیب در کرج(‮‭1311‬ متر از سطح دریا) و در ارتفاع بالاتر در منطقه جابان دماوند (‮‭1600‬ متر از سطح دریا)، در شرکت سرخدشت دماوند متمرکز گردید. در استان در آذربایجانغربی در دو سطح ارتفاعی ایستگاه تحقیقات کهریز(‮‭1325‬ متر از سطح دریا) و تکاب (‮‭1785‬ متر از سطح دریا) و در استان اصفهان در دو دامنه ارتفاعی منطقه وردشت در ایستگاه تحقیقات باغبانی سمیرم (ارتفاع ‮‭2215‬ متر ازسطح دریا) و منطقه پادنا شهر بیده (با ارتفاع ‮‭2395‬ متر ازسطح دریا) و دیگری در منطقه مرتفع و کوهستانی سمیرم (‮‭2400‬ متر از سطح دریا) انجام گرفت. در استان البرز در کرج، ایستگاه تحقیقات باغبانی کمال آباد نظر به وجود ‮‭74‬ رقم و ‮‭17‬ ژنوتیپ امیدبخش موجود در کلکسیون ملی ارقام، در یک کار فوق برنامه و بیش از عملیات پیش بینی شده، بررسی ها برای شناسایی درجه حساسیت ارقام حساس و میزان تحمل بر تمامی ‮‭91‬ رقم و ژنوتیپ و ‮‭10‬ رقم کلکسیون ارومیه بدون انجام ایزولاسیون به منظور بررسی سطح تحمل ژنتیکی ارقام صورت گرفت. بررسی های اولیه بر کلیه ارقام در کرج در ارتفاع ‮‭1300‬ متر از سطح دریا نشان داد که تنوع ژنتیکی وسیعی بین ارقام از نظر سطح تحمل به زنگار وجود دارد. سایر صفات میوه از نظر شکل، وزن، حجم، طول، عرض، نسبت طول به عرض، رنگ زمینه، رنگ رو، تعداد برچه، تعداد بذر، اندازه بذر، واکس، ضخامت پوست و نیز سفتی بافت، اسیدیته، درصد مواد جامد محلول انجام گرفته است. اثر 5 دوره پوششی از طریق کیسه زنی یا ایزولاسیون شاخه های بارور از عوامل جوی نور، باران، مه و توپوگرافی در مقایسه با شاخه شاهد بدون پوشش بررسی شدند. بررسی ها در شرایط آب و هوایی کرج نشان داد که عارضه به صورت وسیع در بین ارقام با شدت های متفاوت خودنمایی می کند. ارقام متحمل و حساس بویژه در سال های پرباران ‮‭1386‬ و ‮‭1388‬ در هر کلکسیون شناسایی شدند. ارقام بل دو بوسکوپ، گلدن دلیشز، جاناتان و مشهد از حساس ترین ارقام و سلطانی شبستر، یلو ترانسپارنت و گلدن اسموتی از ارقام به نسبت متحمل بودند. نتایج تحقیقات در مناطق ارتفاعی هر چهار استان نشان داد: 1) سطح تحمل ژنتیکی ارقام در شرایط یکسان جغرافیایی در یک سال به شکل معنی دار با هم اختلاف داشتند. 2) سطح ناهنجاری زنگار بسته به شدت عوامل تنش زا در سال های مختلف در رقم متفاوت بود. 3) افزایش ارتفاع محل احداث باغ از سطح دریا به صورت معنی دار موجب کاهش زنگار و افزایش کیفیت میوه شد. 4) تیمار شاهد (بدون کیسه گذاری) نسبت به سایر تیمارها ایزولاسیون دارای بیشترین شدت عارضه زنگار بوده است . 5) تیمار کیسه گذاری روی شاخه ها بویژه در دوره ‮‭5 - 3‬ هفته ای پس از پایان گلدهی موجب کاهش ناهنجاری بسیار بالای زنگار نسبت به شاهد گردید. 6) نزولات جوی در فروردین، رطوبت نسبی بالای هوا در اردیبهشت و تعداد کم ساعات آفتابی از مهم ترین عوامل آب و هوایی موثر بر ظهور زنگار بودند. 7) انتخاب نادرست رقم از بین ارقام تجارتی وارداتی و بومی، مکان یابی غیر اصولی در احداث باغ مانند ارتفاع پایین، توپوگرافی نامساعد مانند عمق دره ها، مجاورت در کنار منابع آبی و انتخاب مناطق با شب های گرم، وجود رطوبت نسبی بالا و توزیع بلند مدت بارندگی ها در یک ماهه پس از پایان گلدهی به ترتیب ار عوامل تعیین کننده در سطح عارضه زنگار شتاسایی شدند. کلید واژه ها: سیب، زنگار، رقم، ارتفاع از سطح دریا، رطوبت، نور، توپوگرافی، محلول پاشی