مدیریت پس از برداشت کلزا ( تاسیسات، ذخیره سازی و انبارش، خشک کردن، حمل و نقل، اختلاط و نگهداری)

کلزا در میان دانه های روغنی از بیشترین سطح زیر کشت در دنیا برخوردار است. توجه به عملیات پس از برداشت کلزا باعث حفظ خواص کمی و کبفی دانه و روغن کلزا میگردد و اهمیت آن کمتر از عملیات کاشت، داشت و برداشت نیست. کاشت بذر با قوه نامیه زیاد عامل اصلی در افزایش تولید دانه روغنی بشمار میاید و تولید و نگهداری بذر توسط کشاورزان گامی مهم در بهبود کمی وکیفی دانه روغنی به شمار می آید. از طرفی ارایه شرایط و روش و نوع انبار نیز حایز اهمیت بسیاری است. این طرح در بر گیرنده دو زیر پروژه بوده و هدف از اجرای آن " بررسی و تعیین مناسب ترین روش و تاسیسات ذخیره سازی کلزای بذری" و "تعیین تجربی منحنیصهای هم دمای جذب برای دانه دو رقم کلزا" است که کاربرد فراوانی در فرایند خشک کردن و انبارداری دانه کلزا دارند. در اجرای پروژه اول تاثیر آتمسفر تغییر یافته در اثر فعالیت متابولیکی کلزا، بر قوه نامیه و اسید چرب آزاد کلزای بذری رقم زرفام و ‭RGS‬‮‭003‬ در طی مدت ‮‭18‬ ماه مورد ارزیابی قرار گرفت و در پروژه دوم، تاثیر رقم، دما و رطوبت نسبی محل نگهداری روی میزان قوه نامیه و اسیدیته دانه دو رقم کلزا با استفاده از طرح کاملا تصادفی در قالب آزمایشات فاکتوریل با دو سطح رقم زرفام و ‭RGS‬‮‭003‬، سه سطح دما ( ،‮‭25 15‬ و ‮‭35‬ درجه سانتی گراد) و شش سطح رطوبت نسبی ( ،‮‭50 40‬ ، ،‮‭60‬ ،‮‭80 70‬ و ‮‭90‬ %) در طی سه تکرار به اجرا درآمد.نتایج حاصل از پروژه اول نشان داد غلظت گاز اکسیژن از ‮‭20/8‬ % در شروع به ‮‭8/4‬ % در پایان انبارداری کاهش یافت، در حالیکه غلظت گاز دی اکسید کربن از ‮‭0/0 3‬ درصد در شروع به ‮‭12/5‬ % در پایان انبارداری افزایش یافت. دیگر نتایج نشان داد تغییرات قوه نامیه بذر رقم زرفام نگهداری شده در آتمسفر اصلاح شده از مقدار %‮‭97‬ در شروع انبارداری به ‮‭87‬ % پس از ‮‭18‬ ماه انبارداری رسید در حالیکه قوه نامیه زرفام رقم شاهد از ‮‭97‬ % در ابتدا به %‮‭76‬ پس از ‮‭18‬ ماه انبارداری رسید که میزان افت آن ‮‭11‬ درصد بیشتر از روش نگهداری در اتمسفر اصلاح شده است. قوه نامیه بذر کلزا رقم ‭RGS‬‮‭003‬ از مقدار %‮‭96‬ در شروع انبارداری به ‮‭89‬ % پس از ‮‭18‬ ماه انبارداری کاهش یافت در حالیکه رقم شاهد ‭ RGS‬‮‭003‬از%‮‭96‬ در شروع انبارداری به ‮‭79‬ % پس از ‮‭18‬ ماه انبارداری کاهش یافت که میزان افت آن ‮‭10‬ % بیشتر از افت با روش نگه داری در اتمسفر اصلاح شده است. از طرفی تغییرات اسید چرب آزاد از ‮‭0/29‬درصد برای رقم زرفام نگه داری شده در اتمسفر اصلاح شده در شروع انبارداری به ‮‭1/4‬درصد در پایان دوره انبارداری رسید در حالیکه شاهد رقم فوق از ‮‭0/8‬درصد در ابتدا به ‮‭2/24‬ درصد پس از ‮‭18‬ ماه انبارداری افزایش یافت. از طرف دیگر تغییرات اسید چرب آزاد برای رقم ‭RGS‬‮‭003‬ از میزان ‮‭0/35‬درصد در شروع به ‮‭1/52‬ % پس از ‮‭18‬ ماه انبارداری افزایش یافت و برای نمونه ی شاهد این رقم از ‮‭0/35‬ درصد در ابتدای انبارداری به ‮‭2/48‬ درصد پس از ‮‭18‬ ماه انبارداری افزایش داشت. از طرف دیگر بررسی نتایج تجزیه واریانس برای پروژه دوم نشان داد اثرات رقم، دما، رطوبت نسبی و اثرات متقابل دو طرفه و سه طرفه بر میزان درصد رطوبت تعادلی ‭(EMC) ‬در سطح کمتر از 1 % معنی دار شده است. همچنین نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که عوامل درجه حرارت، رطوبت نسبی و رقم بر رطوبت تعادلی جذب در سطح 1 % دارای اثر معنی داری هستند، که البته در این میان رطوبت نسبی از اهمیت بیشتری برخوردار است. نتایج همچنین نشان داد میزان جذب رطوبت توسط رقم زرفام از میزان جذب توسط رقم ‭RGS‬‮‭003‬ بیشتر است. نتایج دیگر نشان داد بطور کلی برای هر دو رقم مورد آزمایش با افزایش دما از ‮‭15‬به ‮‭25‬ و ‮‭35‬ درجه سانتی گراد، تغییرات رطوبت تعادلی ‭(EMC) ‬به شکل سیکموییدی بوده و روند صعودی را طی نموده است. کلمات کلیدی: انبارداری کلزا، رطوبت تعادلی، منحنی هم دمای جذب، آتمسفر اصلاح شده .