بررسی اثرات روشهای مختلف خاک ورزی بر روی خصوصیات فیزیکی خاک و عملکرد گندم دیم در تناوب گندم گندم

این تحقیق بمدت بمدت 3 سال(‮‭84-87‬) در شمال خوزستان(شهرستان باغملک) و در زمین دارای ریگ و قلوه سنگ در پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 5 تیمار و 4 تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل: (1)گاوآهن قلمی + خطی کار، (2)گاوآهن بدون صفحه برگردان دار+ خطی کار، (3)بی خاک ورزی(کشت با خطی کار)، (4)پنجه غازی+ خطی کار و (5)شاهد(گاوآهن برگردان دار+ دستپاشی کود و بذر + پنجه غازی)، و شاخص های مورد بررسی عبارتند از درصد رطوبت وزنی در اعماق‮‭10‬-،‮‭20 0‬-،‮‭20-30 10‬ و‮‭30-40‬ سانتیمتری خاک و همچنین صفات زراعی شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد خوشه در واحد سطح، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت بودند. داده های حاصله با برنامه آماری ‭ MSTAT-C ‬تجزیه و با آزمون چند دامنه ای دانکن مقایسه میانگین شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب سه ساله نشان داد که تفاوت بین روشهای خاک ورزی و نیز اثر متقابل روش خاک ورزی و سال از نظر درصد رطوبت خاک در مراحل مختلف ساقه دهی، گل دهی و پر شدن دانه معنی دار نبوده ولی تفاوت سالها در این شاخص بسیار معنی دار بود. مقایسه میانگین های درصد رطوبت نشان می دهد که همه روشهای خاک ورزی در یک سطح قرار دارند و بطور نسبی اگر چه در مرحله ساقه دهی یک روش خاص در میزان حفظ رطوبت برتر نمی باشد اما در مراحل گلدهی و پر شدن دانه استفاده از گاوآهن برگردان دار در اکثر عمق ها دارای درصد رطوبت نسبی بیشتری بود. در روشهای خاک ورزی میزان درصد رطوبت ها در مرحله ساقه دهی در عمق های مختلف بین ‮‭17/9‬ تا ‮‭21/4‬ درصد، در مرحله گلدهی بین ‮‭10/4‬ تا ‮‭16‬ درصد و در مرحله پر شدن دانه بین ‮‭8/1‬ تا ‮‭14/4‬ درصد بود. همچنین نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که تفاوت بین سالهای تحقیق در عملکرد دانه و تمام صفات زراعی مورد اندازه گیری بجز ارتفاع بوته بسیار معنی دار است. روشهای خاک ورزی در عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و طول خوشه دارای اختلاف بسیار معنی دار و نیز در خوشه در واحد سطح، دانه در خوشه و وزن هزار دانه اختلاف معنی داری داشتند اما در ارتفاع بوته و شاخص برداشت اختلاف روشهای خاک ورزی معنی دار نبود. علاوه بر این، نتایج تجریه واریانس مرکب نشان داد که اثر متقابل روش خاک ورزی و سال در هیچ یک از صفات زراعی معنی دار نیست. از نظر عملکرد دانه گاوآهن برگردان دار با ‮‭1787‬ کیلوگرم در هکتار بالاترین و پنجه غازی با ‮‭1080‬ کیلوگرم در هکتار کمترین بود. همچنین گاوآهن برگردان دار با ‮‭4734‬ و پنجه غازی با ‮‭2969‬ کیلوگرم در هکتار به ترتیب بیشترین و کمترین مقادیر عملکرد بیولوژیک را داشتند. واژه های کلی دی: گندم، دیم، روش خاک ورزی، خوزستان