بررسی تطبیقی مفهوم عدالت در دیدگاه آیت الله نائینی و میرزا ملکم خان

عدالت از مفاهیمی محسوب می شود که همواره در طول تاریخ، مورد توجه اندیشمندان بوده و همچنین پیرامون آن،بحث هاي بسیاري از عصر کلاسیک تاکنون صورت گرفته است. در این راستا، هدف اصلی مقالۀ پیشرو این است که مفهومعدالت را از منظر آیت الله نائینی و میرزا ملکم خان، با استفاده از روش هرمنوتیکی کنش گفتاري اسکینر بررسی کند. طبقیافته هاي پژوهش حاضر، آیت الله محمد حسین نائینی مساوات را بنیان عدالت برشمرده که بدون آن، تحقق عدالتاجتماعی را غیر ممکن دانسته، همچنین از دیدگاه وي تزاحمی میان مساوات در برابر قانون و احکام شرعی وجود ندارد.میرزا ملکم خان ملقب به ناظم الدوله نیز به منظور حفظ ظاهر و ایجاد اتحاد بین روحانیت با روشنفکران، براي شرع واسلام، احترام قائل بوده و نظر خود را در خصوص عدالت به وجهۀ شرعی مزین نموده است. با این وجود ملکم خان، عدالترا با مفهوم برگرفته از مفاهیم عصر روشنگري غربی بیان کرده و معتقد است که قانون باید از دستگاه قانون صادر شود وبراي استقرار عدالت به تشکیل مجلس شوراي ملی اشاره داشته است. مجموعاً اگرچه مضامین مشترکی بین آراي آیت اللهنائینی و ملکم خان دیده می شود، اما مسیري که آنها به منظور رسیدن به عدالت درپیش می گیرند، با یکدیگر تفاوتدارد. بدین صورت که آیت الله نائینی سنت را پایه و اساسِ عدالت قرار داده، در حالی که ملکم خان برخلاف او از دریچۀمدرنیته به عدالت نگریسته است.

Keywords:

آیت الله نائینی , عدالت , کوئنتین اسکینر , میرزا ملکم خان , نهضت مشروطه