اثر نانوذره های تیتانیوم دی‌اکسید بر تنژگی و شاخص های رشد بذر بلوت در تنش خشکی

در سال‌‌های اخیر بخش‌‌های بزرگی از جنگل‌‌های زاگرس به دلیل بحران زوال بلوت از بین رفته و موجودیت بخش‌‌های بیشتری از آن به مخاطره افتاده و ساختار توده‌‌های جنگل دستخوش تغییرهایی ناخوشایند شده است. یافتن راهکارهایی برای افزایش توان استقرار نهال‌های جدید در عرصه می تواند کمکی در زمینه احیای دوباره جنگل باشد. در این پژوهش از پتانسیل نانوذره‌های تیتانیوم دی‌‌اکسید برای کاهش اثرهای مخرب تنش خشکی بر بذر بلوت استفاده شد. تنش خشکی یکی از مهم‌‌ترین عوامل در محدودیت تنژگی گیاهان است. تیمارهای اعمال شده شامل 4 سطح نانوذره های تیتانیوم (صفر، 10، 50 و 100 میلی‌‌گرم در لیتر) و 4 سطح تنش خشکی (صفر، 3-، 6- و 9- بار) اعمال شده توسط پلی‌‌اتیلن‌‌گلایکول 6000، بود. سطح صفر در هردو تیمار به‌‌عنوان تیمار شاهد درنظرگرفته شد. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کامل تصادفی با دو عامل و سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی به‌ویژه در سطوح بالا بر بیشتر فاکتورهای رشدی اثر منفی داشته است. تنش خشکی بالای ۶- بار اثر منفی بر رشد ریشه داشت و تیمار ۵۰ میلی گرم در لیتر تیتانیوم دی اکسید با تنش خشکی ۳- بار بیشترین وزن تر ریشه (۳/۷۲۲۸ میلی گرم) و بیشترین طول ریشه(۳۳/۱۲۷ میلی متر) را ایجاد کرد. سطوح بالای تنش خشکی شمار و سطح برگ‌ها را کاهش داد. اگرچه بین تیمارهای نانوذره اختلاف آماری معنی‌داری در طول ساقه‌چه و شمار برگ‌ها وجود نداشت اما تیمار ۵۰ میلی گرم در لیتر نانوذره مقدار عددی بیشتری نسبت به دیگر تیمارها داشت. یافته‌ها نشان داد که بیشترین درصد تنژگی و پیدایش گیاهچه در غلظت ۵۰ میلی گرم در لیتر نانوذره و سطوح صفر و ۳- بار تنش خشکی و کم ترین درصد پیدایش در تیمار بدون نانوذره و سطح ۹- بار تنش خشکی حاصل شد. برهمکنش نانوذره ها و تنش خشکی در سطح یک درصد بر تغییرات قطر طوقه معنی‌دار بود. غلظت ۵۰ میلی گرم در لیتر نانوذره در سطح ۶- بار تنش خشکی قطر طوقه را به‌طور میانگین ۶۳/۲ میلی متر نسبت به شاهد افزایش داد. بیشترین شمار ریشه‌های جانبی در غلظت ۵۰ میلی گرم در لیتر و سطح ۳- بار تنش خشکی به‌دست آمد. یافته‌ها نشان داد زمانی که تیمار نانوذره همراه با تنش خشکی به کار رفته است گیاه آستانه تحمل تنش خود را برای زیوایی بهتر در شرایط تنش افزایش داده است. بر اساس یافته‌های این پژوهش می توان بیان نمود که غلظت 50 میلی گرم در لیتر نانو ذره مناسب ترین تیمار برای بهبود مشخصات ریشه و کاهش اثر تنش خشکی در گیاه بلوت است. پژوهش حاضر نخستین پژوهش انجام شده روی اثر تیمار نانو ذره بر ویژگی‌های رویشی بذر بلوت است.

Keywords:

Oak decline , Drought stress , Titanium dioxide , Forest. , تنش خشکی , جنگل , تیتانیوم دی‌اکسید , زوال بلوت